Пленарлық отырыста экономист Ләззат Ибрагимова жылдам несие беретіндерге шүйлікті. Оның айтуынша, көптеген бақылаулар мен шектеулер тұтыну несиесін баяулатты. Алайда микроқаржы ұйымдары пайыздық қарыз беру көлемін көбейтті және ол бүгінде 2,5 триллион теңгеге жетті. Халықты жаппай қарызға батыруда ломбард секторының үлесі де жоғары.
«Ломбард секторы 250 триллион теңгеге жетті. Міне, соңғы жағдай, біз мемлекеттік несие бюросына қосылдық, егер ломбардтардың конструкторлық бюросында ерікті міндетті болса, біздің көптеген қарыз алушылар ломбардтардың алдындағы қарызына байланысты несие тарихының нашарлауына тап болды. Ал көбісі ломбардтарға бірдеңе өткізген кезде оны бастапқыда тапсырып, тіпті қайтаруды жоспарламаған да шығар, бұл олардың несие тарихын айтарлықтай бұзады. Біз микроқаржы секторында да NDP өсімін көріп отырмыз, яғни портфель өте пісіп-жетілді, енді ол жерде өте жоғары мөлшерлемелер болғандықтан, ол нашарлайды деп ойлаймын. Қарыз алушыларымыз арқылы көретін екінші нәрсе — нарықтағы қаржылық алаяқтық көлемі айтарлықтай өсті», — деді Ибрагимова.
Оның сөзінше, онлайн несиені жылдам рәсідеу алаяқтардың да көбеюіне алып келеді. Экономист 2-3 минуттың ішінде онлайн несие рәсімдеп беруді дұрыс деп санамайды. Бұл түрлі проблемалардың туындауына себеп болып жатыр.
«Қандай да бір онлайн алаяқтықтың субъектілері болғанын, сот процесі жүріп жатқанын білемін. Бізде цифрландыруды жылдам дамытуға байланысты алаяқтықтың көбею қауіпіне тап боламыз. Сондықтан, онлайн несие беруде клиентке 24 сағат қажет. Неліктен адамға 2 минутта тұтынушылық несие берудің мағынасын түсінбеймін. Мұның мәні неде? Дәл 2-3 минутта. Бұл жылдамдықтың мәні неде? Біз сан алуан тармақтарды цифрландырамыз, бірақ тағы да экономист ретінде айтарым, адамға 20 минутта ипотека, өзгеде тұтыншулық несие берудің мәнін құптамаймын. Былтыр Нидерландыда өткен осындай үлкен конгресінде болғанымызда, Еуропаның орталық банкі сол бақылау операцияларына бір апта үнсіздік жариялауды ұсынғанын айтты. Несие шартына қол қойған кезде клиент пәтерді және басқаның бәрін таңдап, келісмшартқа отырып қояды. Бірақ содан кейін адам бұл несиеге 9 жылдан 19 жылға дейінгі мерзімге қол қойып жатқанын тағы бір рет түсінуі үшін бір апта бойы несиені аудара салуға рұқсат етілмейді. Осы аралықта ол отбасы өмірлік циклі қандай болатынын, осы жылдары не істейтінін және осы несиелік келісім бойынша өзінің қарыз ауыртпалығын көтере алатынын түсінуі тиіс», — деді экономист.
Сонымен қатар ол, қазір жалпы әлемдік экономикада болып жатқан процестермен қатар, жұмыс істейтін барлық банктердің тәуекелге деген тәбетіне өте мұқият қарау керек деп санады.
