«Сіздер елімізді жан-жақты жаңғыртуға зор үлес қоса аласыздар. Билік пен қоғамның арасына дәнекер болу – өте маңызды міндет. Азаматтармен қарым-қатынастың жаңа мәдениетін қалыптастыру қажет. Сондай-ақ, қызмет сапасын жақсарта түсу керек. Полиция өз жұмысын барынша ашық жүргізіп, халыққа жақын болуға тиіс. Бюрократиядан арылатын уақыт әлдеқашан жетті. Бұл саяси кесел халықпен тікелей жұмыс істеуге кедергі келтіреді. Тұрғындардың орынды сын-ескертулерін дұрыс қабылдаған жөн. Олардың тиімді ұсыныстарын және бастамаларын мұқият қарау қажет», – деді ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқев.
Неміс публицисі және әдебиет сыншысы Людвиг Берненің «Бостандықты сүймейтін адам жоқ, бірақ әділ адам оны – барша жұрт үшін, әділетсіз адам – өзі үшін ғана талап етеді» дегеніндей соңғы жылдары әлеуметтік желіде полиция қызметкерлеріне қатысты түрлі аудио, видежазбалар мен әртүрлі хабарламалар жиі жариялануда. Оның ішінде тәртіп сақшыларының заңсыз әрекетіне шағымданушылар да, кейде өзінің құқық бұзушылықтарын жасырып, жұртшылыққа жалған ақпарат жариялап, полиция қызметкерлерінің жұмысына кедергі жасап, оларды негізсіз айыптаушылар да аз емес. Кейбірі полиция қызметкерлері тергеп-тексерусіз ешкімді қылмыскер деп айыптай алмайтынын, адамның кінәлі не кінәсіз екенінін тек іс сотқа дейін жеткен жағдайда судья ғана анықтайтынын ескермейді. Біреулер өз құқығын білмегендіктен кім не айтса да соған сеніп, біреулердің мақсатты түрде дайындап, таратқан қауесет-әңгімелерін әлеуметтік желіде одан ары қарай таратушыға айналғанын өзі де аңғармай, артынан сан соғып қалып жатады. Сондықтан жалған ақпарат таратушыларды анықтап, олардың құқықтық жауапкершілігін айқындауда әлі де олқылықтар аз емес. Негізсіз жала жауып, жалған ақпарат таратып, құқық қорғау органдарының абыройы мен беделіне нұқсан келтірушілерге қатысты жаза туралы ақпарат аз. Жұрт көп жағдайда тек өз кінәсін мойындап, кешірім сұрағандардың ғана бейнежазбалары көріп, ал олардың қандай жазаға тартылғанынан хабарсыз қалып отыр.
Мәселен, Ұлттық статистика бюросының құқық қорғау органдарына халықтың сенімін анықтайтын сәуір-мамыр айларында жүргізілген зерттеу қорытындысына қарағанда, полицияға сенетіндердің үлесі елімізде 64,4 пайызды, ішінара сенемін дейтіндері – 26,6 пайыз болып отыр. Ал сенбейтіндері – 2,9 пайыз; сенбейтін сияқтымын деп күмәнданатындары – 4,4 пайыз және жауап беруге қиналатындары – 1,7 пайызды құраған.
Бұл бір қарағанда қалыпты нәрсе сияқты көрінуі мүмкін. Алайда оның астарына тереңірек үңілген кезде Президент атап көрсеткен мәселелердің жайдан-жай айтылмағанын да аңғаруға болады. ъ
Мәселен, полицияға сенбеу себептері ретінде респонденттер – оларды сыбайлас деп санаймын (27,9 пайыз):
қызметі халықты қорғауға емес көбінесе жазалау (25,2 пайыз);
бұдан бұрын кездестік және оң нәтиже болмады (20,8 пайыз);
әуре-сарсаңға салу, формализм және бюрократия (20,38 пайыз);
мен қорқамын, араласпаған дұрыс (18,5 пайыз);
бұқаралық ақпарат құралдарының (БАҚ) мәліметтері (14,1 пайыз);
бұл құрылыммен ешқашан кездескен емеспін (11,3 пайыз);
азаматтарды емес, мемлекеттік органдарды қорғайды (9,5 пайыз);
мемлекеттік органның жабықтығы (8,6 пайыз) деп көрсеткен. Мұнда аталғандардың ешқайсысы жеке-жеке түсіндіруді қажет етпейін, халыққа да, билік органдарына да бұрыннан таныс жағдайлар. Сондықтан құқық қорғау органдарыныа сенімсіздік дәрежесінің төмендігін атап көрсеткеткендерді жас ерекшелігіне мән берген жөн шығар. Мәселен, әуре-сарсаңға салу, формализм және бюрократия дейтіндердің үлесі 10,7 (15-19 жас) бен 26 (60-80 жас) пайыз аралығында болса, қызметі халықты қорғауға емес көбінесе жазалау дейтіндердің үлесі 20,8 (20-24 жас) бен 32,7 пайыз (15-19 жас), ал оларды сыбайлас деп санаймын дейтіндер 18,5 (15-19 жас) бен 36,7 (25-29 жас) аралығында болып отыр. Яғни құқық қорғау органдарының жұмысын жандандыру және оған халық сенімін арттыруда жастар маңызды рөл атқарады. Тек бұл жұмыс науқандық шаралармен шектелмей, қоғамдық комиссиялар құрамына оларды да тартқан жағдайда ғана нәтижелі болуы мүмкін.
Фото: polisia.kz
