2025 жыл ішкі де, мемлекетаралық деңгейде де қақтығыстар мен эскалацияға толы болып отыр. Әлемнің түрлі нүктелерінде саяси тұрақсыздық пен шиеленістер күшейіп келеді.
Еуропа мен Азиядағы саяси дағдарыстар
Сербия билік ауысуын тоқтата алса, Непалда жағдай керісінше — билік толық кетіп, елді уақытша әскер басқарып отыр.
Батыс Еуропада да тыныштық жоқ: Франция мен Ұлыбританияда тұрақты түрде жаппай наразылық акциялары өтіп жатыр. Бұған қоса, екі елдің де мемлекеттік қарызы дағдарысты күйде: орталық банктердің төмен пайыздық мөлшерлемелеріне қарамастан, нарық оларды 20-25 жыл бұрынғы деңгейге қайта көтеріп жіберді. Бұл — қаржылық тұрақтылық дәуірінің аяқталғанының белгісі.
Ресей мен ЕО арасындағы үзік байланыстар
Финляндия Ресеймен кез келген сауданы толық тоқтату бастамасын көтерді. Егер бұл қадам Еуроодақ деңгейінде іске асса, Ресей мен ЕО арасындағы әскери қақтығыс қаупі артады. Себебі экономикалық байланыстар үзілген жағдайда ештеңе ұстап тұрмайды.
Таяу Шығыстағы шиеленістер
Израиль бір мезгілде бірнеше бағытта әскери әрекетке баруда: Палестина, Иран, Сирия және Катар. Әрекеттерін ресми түрде «Хамасқа қарсы күрес» деп түсіндіреді.
Америкалық саясаттанушы Джеффри Сакс «Хамасты бастапқыда Израильдің өзі құрған және әлі күнге дейін қаржыландырады» деген пікір білдірді. Оның айтуынша, Катардағы жағдай ерекше арандату болған: Хамасты Дохада келіссөзге шақырып, кейін сол жерде бомбалау жасалды. Сакс Катардың Хамастан алыстап кеткенін, бірақ Израильдің Катардан оларды қаржыландыруды талап етіп отырғанын атап өтті.
Түркия да қатаң шараға барды: Израильмен дипломатиялық қатынасты тоқтатып қана қоймай, өз порттарына израильдік кемелерді және Израильге жүк таситын кез келген кемені кіргізуге тыйым салды. Екі ел арасындағы әскери қақтығыс ықтималдығы енді ресми деңгейде талқылана бастады.
АҚШ-тағы ішкі эскалация
Әлемдегі тұрақсыздықтың басты ошағының бірі — АҚШ-тың өзі. Бұрынғы президент Дональд Трамптың сәтсіздіктеріне қарамастан, Демократиялық партия миллиондаған жақтастарынан айырылып жатыр.
-
Қылмыс деңгейінің төмендеуі халық арасында «тәртіп орнап келеді» деген сенім тудырып отыр.
-
Ал демократтарға жақын медиа объективтіліктен айырылып, «солшыл-радикалдық топтардың» рөлін атқаруда.
Мысал ретінде қара түсті Джордж Флойдтың өлімі кезінде жүздеген материал жарияланған, бірақ жуырда украиналық мигрант Ирина Зарцкаяның қасақана өлтірілуі мүлде назардан тыс қалған.
Саяси өлтіру және азаматтық соғыс қаупі
Кеше АҚШ-тағы ең танымал трампшылдардың бірі, 32 жастағы Чарли Кирк көпшілік алдында сөз сөйлеп тұрған кезде оққа ұшты. Ерекшелігі — ол трансгендерлер арасындағы зорлық-зомбылыққа бейімділік туралы айтқан сәтте оқ атылды.
Сауалнамаларға сәйкес, демократтардың 50-60 пайызы республикалық партия өкілдерін өлтіруді «ақталуға болатын іс» деп санайды. Саясаттанушылар азаматтық соғыс қаупінің күшейгенін айтып отыр.
PS
Әлемнің әр аймағында саяси және әлеуметтік тұрақсыздық күшейіп келеді. Балқаннан бастап Таяу Шығысқа, Еуропадан АҚШ-қа дейінгі кеңістікте «тұрақсыздық периметрі» қалыптасқан. Бұл жаһандық тәртіптің жаңа дағдарыс кезеңіне аяқ басқанын көрсетеді.
