Фото: jsk.kz
Саяси мәдениет – мемлекеттің тұрақтылығы мен қоғамның өркендеуінің негізгі тірегі. Соңғы жылдары Қазақстанда бұл салада оң өзгерістер байқалып отыр: азаматтардың саяси процестерге қызығушылығы артып, әлеуметтік жауапкершілік деңгейі күшейіп келеді. Мемлекет тарапынан жүргізіліп жатқан цифрландыру, ашықтық және қоғамдық талқылау мәдениетін дамыту шаралары осы бағыттағы ілгерілеуді айқын көрсетіп отыр, деп хабарлайды Todayinfo.kz ақпарат порталы.
Ұлттық статистика бюросының 2024 жылғы дерегіне сәйкес, ел тұрғындарының 68,4%-ы елдегі саяси ахуалды “тұрақты” деп бағалайды, ал 21,2%-ы “біршама жетілдіру қажет” деп есептейді. Бұл — азаматтардың басым бөлігі елде тұрақтылық бар деп сенетінін аңғартады. Сонымен қатар, соңғы бес жылда саяси іс-шараларға қатысу деңгейі 12% өскен.
Саясаттанушы Әділхан Құсайынов бұл өсімді халықтың ақпаратқа қолжетімділігінің артуымен байланыстырады:
«Бүгінде кез келген азамат елдегі жаңалықты бірнеше минутта біліп отырады. Әлеуметтік желілер мен онлайн-платформалар саяси ақпараттың негізгі көзіне айналды. Бұл — саяси сауаттың қалыптасуына зор ықпал етті».
2024 жылы Қазақстан бойынша 231 қоғамдық кеңес жұмыс істейді, олардың құрамында 4200-ден астам белсенді мүше бар. Бұл кеңестерде азаматтар өз ұсыныстарын айтып, өңірлік деңгейдегі әлеуметтік мәселелерді шешуге қатысады.
Қоғам белсендісі Жанар Елемесова осы өзгерістерді былай сипаттайды:
«Бұрын халықтың дауысы жиі естілмейтін. Ал қазір көптеген мәселелер қоғамдық талқылау арқылы шешіліп жатыр. Мысалы, жол, экология, инфрақұрылым мәселелері бойынша кеңестерде пікір білдіру мүмкіндігі артты».
Саяси мәдениеттің дамуы жастар арасында да байқалады. “Жастар және саясат” орталығының зерттеуіне сәйкес, 18–29 жас аралығындағы азаматтардың 46%-ы саяси оқиғаларды тұрақты бақылап отырады, ал 2018 жылы бұл көрсеткіш небәрі 28% болған.
Жас саясаттанушы Меруерт Есмағұлова бұл өзгерісті былай түсіндіреді:
«Жастар қазір саясатты тек сайлау ретінде емес, өмір сапасына әсер ететін фактор ретінде қабылдай бастады. Экология, жұмыспен қамту, білім — бәрі саясаттың бөлігі екенін түсінді».
Саяси мәдениет тек қатысумен шектелмейді, ол — пікір білдіру мәдениеті. Соңғы жылдары елімізде әлеуметтік желілерде азаматтық пікірталас жиілеген. “MediaNet” ұйымының дерегінше, 2024 жылы интернетте қоғамдық-саяси тақырыпта 1,2 миллионнан астам жазба жарияланған, бұл өткен жылмен салыстырғанда 17%-ға көп.
Коммуникация зерттеушісі Дастан Рамазанов бұл туралы:
«Әлеуметтік медиа қазір пікір алмасудың басты алаңына айналды. Бірақ мұнда мәдениетті пікірталас дағдыларының дамуы маңызды. Егер қоғам сыпайы диалог жүргізуге үйренсе, саяси мәдениет те жаңа деңгейге көтеріледі», – дейді.
Саяси мәдениеттің тағы бір маңызды бағыты — әйелдер мен жастардың саясатқа қатысуы. 2024 жылы жергілікті мәслихаттардағы әйелдердің үлесі 31,4%-ға жеткен. Бұл көрсеткіш 2010 жылмен салыстырғанда екі есеге артқан.
Әлеуметтанушы Роза Сапарқызы бұл үрдіске оң баға береді:
«Әйелдер саясатқа келген сайын әлеуметтік саясат, отбасылық мәселелер, білім мен медицина тақырыптары көбірек көтеріледі. Бұл – қоғамдағы теңдік пен әділдіктің көрсеткіші».
Қоғамдық сана мен саяси мәдениеттің дамуы мемлекет пен халық арасындағы өзара сенімге де әсер етеді. 2024 жылы өткізілген ұлттық сауалнамада респонденттердің 64%-ы “мемлекеттік органдар халық пікірін ескереді” деп жауап берген. Бұл — 2020 жылмен салыстырғанда 9 пайыздық өсім.
Саяси аналитик Ержан Сейілханов бұл жайлы былай дейді:
«Қазір басты мақсат – сын айту емес, шешім іздеу мәдениетін қалыптастыру. Азаматтар өз ұсынысын ашық айта білсе, ал билік оны естісе, саяси мәдениет тұрақтылыққа айналады».
Осылайша, соңғы жылдары Қазақстанда саяси мәдениет біртіндеп жаңарып, жаңа формада дамып келеді. Азаматтардың белсенділігі мен жауапкершілігі артқан сайын, қоғамның да саяси мәдени деңгейі жоғарылай түспек. Бұл – елдің тұрақтылығын сақтап, келешекке сенімді қадам басудың басты кепілі.
