Дауыс пен бейнені өзгертетін алаяқтар: Қазақстандықтарға цифрлық гигиена сабағы өтті

Бүгін, 27 қараша күні Астанада цифрлық қауіпсіздікке арналған ауқымды форум өтті. Жиында сарапшылар 2025 жылдың басты қаупі – дипфейктер мен «дроппер» схемаларынан қалай қорғану керектігін түсіндірді. Енді жақыныңыздың дауысы мен бейнесіне сенудің өзі қауіпті болып барады.

«Заң және Тәртіп» тұжырымдамасы аясында өткен шараны ҚР Қаржылық мониторинг агенттігі (ҚМА), Zakon.kz интернет-басылымы, Ғылым және жоғары білім министрлігі және Астана әкімдігі ұйымдастырды.

Форумның басты мақсаты – халықтың, әсіресе жастардың құқықтық сауатын ашу. Себебі дәл осы студенттер мен жастар үйдегі ата-аналарына смартфонды қауіпсіз қолдануды үйрете алады.

Дипфейк – жаңа шындық па, әлде қауіп пе?

Форумда сөз алған ҚМА Превенция департамені басшысының орынбасары Андрей Давыдовтың айтуынша, алаяқтардың техникалық мүмкіндігі күн санап өсіп келеді. Тек 2025 жылдың басында Қазақстанда дипфейк қолдану арқылы жасалған қылмыс бойынша 40-тан астам қылмыстық іс тіркелген.

Бұрын алаяқтар тек хабарлама жазса, қазір жасанды интеллект арқылы кез келген адамның дауысын, тіпті түрін айнытпай салып, видеоқоңырау шала алады. Сарапшы бұдан қорғанудың қарапайым бірақ тиімді әдісін ұсынды:

«Отбасы мүшелерімен өзара «құпия сөз» (код сөзі) туралы келісіп алыңыздар. Егер біреу туысыңыздың дауысымен шұғыл ақша сұраса, сол сөзді сұраңыз. Бейтаныс нөмірден келген видеоқоңырауға сенбеңіз, ақша аудармас бұрын міндетті түрде ол адамға өзіңіз қайта қоңырау шалып тексеріңіз. Ең басты қорғаныс – сыни ойлау».

Жасанды интеллект көмекке келеді

Жиынның ерекшелігі – мұнда қатысушыларға кеңес беру үшін жасанды интеллект қолданылды. ҚМА-ның арнайы «AI-офицері» мен «PRG.Komek» заңгер-көмекшісі қонақтардың сұрақтарына жауап берді.

«PRG.Komek» жүйесі кез келген заңгерлік сауалға 3-5 секунд ішінде нақты жауап бере алады. Бұл жүйе Қазақстан заңнамасының базасына негізделгендіктен, берілген ақпараттың дұрыстығына кепілдік бар.

«Дроппер» болудан сақтаныңыз!

Сондай-ақ форумда «дропперлік» (банк картасын алаяқтарға жалға беру) мәселесі де қозғалды. «Астана Жастары» орталығының өкілі Шыңғыс Тілеулин жастарға ескерту жасады:

• Күмәнді сілтемелерге өтпеңіз;

• Поштаға немесе телефонға келген «кодтарды» ешкімге айтпаңыз;

• Әлеуметтік желідегі «жеңіл ақша» ұсыныстарына алданбаңыз.

Форум ұйымдастырушылары мұндай шаралар халықтың цифрлық иммунитетін қалыптастыруға көмектеседі деп сенеді.