АҚШ пен Ресей арасындағы геосаяси тартыс Арктикада жаңа кезеңге аяқ басты. Ресей Президенті Владимир Путин АҚШ-тың Гренландияға деген ұмтылысы Ресей қауіпсіздігіне тікелей қатер төндіреді деп мәлімдеді. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды. Путиннің айтуынша, Кремль Арктика бағытында әскери қуатын күшейтуге мәжбүр.
Путиннің мәлімдемесі: қауіпсіздік пен стратегиялық мүдде
Ресей президенті Владимир Путин елдің солтүстік шекараларын қорғауға толық дайын екенін айтты. Оның пікірінше, АҚШ тарапынан Гренландияға қызығушылық кездейсоқ емес — бұл саясат Ақ үй тарапынан 19 ғасырдан бері жалғасып келе жатқан геосаяси мақсаттардың бір бөлігі.
Путин бұл мәселенің АҚШ пен Дания арасындағы ішкі келісімдерге қатысты екенін мойындағанымен, НАТО күштерінің Арктика аймағына белсенді түрде енуі Мәскеуді алаңдатып отырғанын атап өтті. “Вашингтон бұл ескертулерді елемейтін болса, бұл үлкен геосаяси қателікке әкелуі мүмкін”, – деді ол қауіпсіздік жөніндегі отырыста.
Гренландия: Арктикалық үстемдік үшін күрес нүктесі
Гренландия географиялық жағынан Арктикадағы ең ірі стратегиялық нүктелердің бірі болып саналады. АҚШ бұрынғы президент Дональд Трамптың кезінде бұл аралды сатып алу туралы ашық мәлімдеме жасаған. Осыдан кейін Ресей бұл аймақты дамытуды және бақылауды қайта күшейткен болатын.
Мәскеу Арктикада әскери инфрақұрылымын кеңейтіп, солтүстік флотты жаңа заманауи қарулармен жабдықтауға кірісті. Әскери сарапшылардың пікірінше, Арктикадағы ресейлік базалар саны 2015 жылдан бері екі есеге артқан.
Сарапшылардың сөзі
Саясаттанушы Алексей Мурашев бұл жағдайды келесі сөздермен сипаттады: “Арктика – бұл жай ғана мұзды аймақ емес, болашақтағы ресурстар мен жаңа сауда жолдары үшін күрес алаңы. Мұнда кім басымдыққа ие болса, сол әлемдік геосаяси сахнада беделді ойыншы бола алады”.
Ал қазақстандық халықаралық қатынастар жөніндегі сарапшы Ерлан Сағадиев: “Ресей мен АҚШ арасындағы бұл шиеленіс тек екі елдің мәселесі емес. Арктикадағы геосаяси өзгерістер Солтүстік Еуразиядағы елдерге де тікелей әсер етуі мүмкін”, – дейді.
Қауіп өсіп келе ме?
АҚШ пен НАТО күштерінің Арктикада белсенділік танытуы Ресейдің жауапты қимылына әкеліп отыр. Бұл бәсекелестік тек әскери саламен шектелмей, экономикалық және экологиялық мәселелерге де әсер етуі мүмкін.
Владимир Путиннің соғыс бастауға дайындық туралы жанама мәлімдемесі – бұл аймақтағы геосаяси тұрақсыздықтың белгісі. Егер тараптар келісімге келе алмаса, Арктика жаңа қақтығыстар алаңына айналуы әбден мүмкін.
Владимир Путин, Арктика, Гренландия, АҚШ пен Ресей қақтығысы, НАТО белсенділігі сынды кілт сөздер қазіргі халықаралық саясаттың аса маңызды бағыттарын көрсетіп отыр. Ресей мен АҚШ арасындағы бұл текетірес әлем назарын Арктикаға аудартып отыр. Ал алдағы уақытта бұл шиеленіс қандай бағыт алатыны – уақыт еншісінде.
