Қазіргі ахуал өзгермесе 6-7 жылға жетпей елде электр энергиясы тапшылығы басталады. Су электр стансаларын салуға тауларымыз бен одан сарқыраған өзендеріміз аздық етеді. Жылу электр стансалары тиімсіз болады. Ондай стансаға инвестор тарту да қиын. Әрі өзіміздің де халықаралық міндеттемеміз бар, инвесторлар да экологиялық салық төлемі көп шығатын жобаға қаржы салуға құлықсыз.
Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, біз сияқты тегіс жерде жайласқан елдердің барлығы негізгі электр энергиясын АЭС-тен алады. Жазық жерде орналасқан Сауд Арабиясы мен Франция осы сөзімізге анық дәлел болмақ.
АЭС салуға батыл қадам жасауымызға тағы бір ілкімді себеп – елдегі мол уран қоры. Оны экспортқа шикізат ретінде ғана сатпай, электр энергиясына айналдырып сататын болсақ, пайда әркез біздің жағымызда болмақ. Тек электр энергиясын сатумен 2-3 млрд долларлық табыс табуға мүмкіндік бар.
Тағы бір себеп – бірнеше реактор қазірдің өзінде жұмыс істеп тұр. Ядролық институттарымыз және онда білікті ғалымдарымыз, мамандарымыз бар. Мемлекет бұл тарапта кадр тапшылығын да туындатпаймыз деп отыр. АЭС құрылысының басталуы жастарды осы бағытқа қарай ұмтылуға жігерлендірсе керек. Аралас салаларда бірнеше жұмыс орны ашылады. Ғылым жаңа өріс алады. Физика, химия, биология мамандарына сұраныс артады. Нәтижесінде, қазіргідей тек изотоптар шығарумен шектелмейміз.
АЭС-тің орналасатын орны да тиімді. Электр энергиясы тапшылығын қазірдің өзінде көріп отырған оңтүстік өңірге жақын. Сондықтан ішкі жалпы өнімге де, бюджетке де оң әсер етеді.
Ең маңыздысы – экологиямыздың көп мәселесін шешеді. Әсіресе қыста Алматы ауасын жылу электр стансаларынан құтқару мүмкін болады. Әбден тозығы жеткен олардың қызметін тоқтатып, бейбіт атом қуатын пайдаланамыз.
Қазақстанда АЭС салу мәселесі энергетика саласындағы негізгі тақырыптардың бірі ретінде талқылануда. Атом энергетикасын дамытудың бірнеше артықшылығы бар:
1. Энергетикалық тәуелсіздік: АЭС біздің елге өз қажеттіліктерімізді қанағаттандыратын сенімді энергия көзін беріп, сыртқы көздерге тәуелділікті азайтады.
2. Экологиялық тиімділік: АЭС көмір, мұнай сияқты дәстүрлі энергия көздеріне қарағанда парниктік газдарды аз мөлшерде шығарады, бұл климаттық өзгерістерге қарсы күресте маңызды рөл атқарады.
3. Экономикалық тиімділік: АЭС ұзақ мерзімде экономикалық жағынан тиімді, себебі ол көміртегі салығынан аулақ болуға және экологиялық стандарттарға сай болуға мүмкіндік береді.
4. Саяси және халықаралық қысым: Әлемнің дамыған елдері көмірді пайдаланудан бас тартып, экологиялық таза энергия көздерін дамытуға бет алған. Бұл Қазақстанның да осы үрдіске бейімделуін қажет етеді.
Бұдан шығатын қорытынды – Қазақстанда АЭС салу елдің энергетикалық, экологиялық және экономикалық болашағына оң әсер етері анық.
