Қазақстанда 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 6,5%-ға өседі. Бұл тек әлеуметтік төлемдердің ғана емес, сонымен қатар айыппұлдардың да өсуіне әкеледі. Қазақстандықтардың әмиянына түсетін ауыртпалықты жеңілдету үшін экономистер қандай кеңес береді?
Фото:depositphotos.com / bonandbon
Қазіргі таңда АЕК – 3 692 теңге, 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап ол 240 теңгеге өсіп, 3 932 теңге болады. Экономистер бұл өсімді инфляция жағдайында табысты қолдау үшін жүргізілетін жалпы индексацияның бір бөлігі деп есептейді. Осындай өзгерістер азаматтарға қаржылық ауыртпалықты азайту үшін кешенді шараларды талап етеді.
“Барлық айыппұлдар әділ бола бермейді, бірақ заң бұзбауға тырысу керек. Өкінішке қарай, қаржылық тұрғыдан басқа жол жоқ: не біз айыппұл төлегендерді аяймыз, не біз АЕК-ке бағынышты зейнетақы алатын зейнеткерлерді аяймыз. Ал атаулы әлеуметтік көмек, ана капиталы ше?”, – дейді экономист Расул Рысмамбетов.
2025 жылы көлік жүргізушілерін жол қозғалысы ережелеріне енгізілген өзгерістер ғана емес, жаңа АЕК-пен бірге айыппұлдардың өсуі де күтіп тұр. Мәселен, жаңа түзетулерге сәйкес, жылдамдықты 60 км/сағ және одан жоғары шамада асырғаны үшін 147 мың теңге емес, енді 157 мың теңге төлеуге тура келеді.
Айыппұл көлемі төмендегідей:
— орташа жылдамдықты сағатына 10-нан 20 шақырымға дейін асырғаны үшін – 5 АЕК (19 660 теңге);
— сағатына 20-дан 40 шақырымға дейін – 10 АЕК (39 320 теңге);
— сағатына 40 және одан да көп километрде – 20 АЕК (78 640 теңге);
— жыл ішінде жылдамдықты бірнеше рет асырған жағдайда – 30 АЕК (117 960 теңге);
— сағатына 60 және одан да көп километрде – 40 АЕК (157 280 теңге).
Бірақ жүргізушілер айыппұлдардың көбеюі жол-көлік оқиғаларының азаюына еш әсер етпейді деп санайды.
“Меніңше, бұл жақсы да, жаман да. Мұнда талқылануы тиіс мәселелер бар. Айыппұлдардың болуы немесе олардың құны жол-көлік оқиғаларының өсуіне тікелей әсер етпейді. Айыппұлдар кейде әділ емес болып шығады”, – дейді такси гильдиясының төрағасы Виктор Шабанов.
Жалпы, сарапшылар қаржылық ауыртпалықтың өсуін теңестіру үшін төлемдер мен бюджетке міндетті төлемдер арасындағы тепе-теңдікті бақылау маңызды екенін атап өтеді.
