31 мамыр – совет билігі кезіндегі саяси қуғын-сүргін құрбандарына еске алу күніне орай Алматы облысы Талғар ауданы Жаңалық ауылында еске алу іс-шарасы өтті. Оған жиналған ондаған адамның арасында Алматы облыстық мәслихатының төрағасы Қ.Байғоджаев, тарихшы, жергілікті тұрғындар мен азаматтық белсенділер болды. Олар сол жердегі мемориалға гүл қойып, марқұмдарға құран бағыштады.
Жиында облыстық мәслихат төрағасы Байғоджаев Қуат Сұлтанұлы сөз сөйледі:
– «ХХ ғасырдың алғашқы жартысында іске асырылған саяси қуғын-сүргін және шектен шыққан ұжымдастыру науқаны нәтижесіндегі қолдан жасалған ашаршылық халқымызға орны толмас қасірет әкелді.
Голощекиннің «Кіші Қазан» төңкерісі салдарынан елімізде 40 миллионнан астам мал басы қырылып, халық жаппай ашаршылыққа ұшырады. Қолдан жасалған нәубеттен 1,5 миллионға жуық адам көз жұмды.
Алматы облысының аумағында 250 мың адам солақай саясаттың құрбаны болып, 15 мың адам атуға кесілген. Жазықсыз жазаланған адамдардың көпшілігі осы Жаңалық ауылында және Қандысайда жерленген. Мұндай зобалаң жылдар қайталанбасын. Репрессиядан жазықсыз зардап шеккен азаматтардың есімдері ел есінде жаңғыра берсін. Егемендігіміз еңселі, Тәуелсіздігіміз тұғырлы болсын!» — деп атап өтті.
31 мамырда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев саяси қуғын-сүргін мен ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай X әлеуметтік желісінде жазба жариялады. Қазақстан «қуғын-сүргіннен жазықсыз жапа шеккен жандарды ақтау, төл тарихының ақтаңдақ беттерін объективті әрі тыңғылықты зерделеу жұмыстарына баса мән беріп отыр» деді мемлекет басшысы.
«Біз өткен замандағы қасіретті оқиғалардан тағылым алып, оны ұлт жадында сақтай білуіміз керек. Сонда ғана кез келген сынақтан сүрінбей өтіп, әділетті мемлекет және өркениетті қоғам құру жолындағы биік белестерді бағындыра аламыз» деп жазды Тоқаев. Президент бұл жазбасында Қазақстандағы қудалау туралы айтпады.
Жаңалық ауылында саяси қуғын-сүргін құрбандарына қойылған мемориал маңында жиналған жұртшылық халқымыздың жарқын келешегі үшін аянбай күрескен қайраткерлерді еске алып, жазықсыз жапа шеккен жандардың рухтарына тағзым етті.
Жиында облыстық мәслихат төрағасы сөз сөйледі:
– «ХХ ғасырдың алғашқы жартысында іске асырылған саяси қуғын-сүргін және шектен шыққан ұжымдастыру науқаны нәтижесіндегі қолдан жасалған ашаршылық халқымызға орны толмас қасірет әкелді.
Голощекиннің «Кіші Қазан» төңкерісі салдарынан елімізде 40 миллионнан астам мал басы қырылып, халық жаппай ашаршылыққа ұшырады. Қолдан жасалған нәубеттен 1,5 миллионға жуық адам көз жұмды.
Алматы облысының аумағында 250 мың адам солақай саясаттың құрбаны болып, 15 мың адам атуға кесілген. Жазықсыз жазаланған адамдардың көпшілігі осы Жаңалық ауылында және Қандысайда жерленген.
Мұндай зобалаң жылдар қайталанбасын. Репрессиядан жазықсыз зардап шеккен азаматтардың есімдері ел есінде жаңғыра берсін.
Егемендігіміз еңселі, Тәуелсіздігіміз тұғырлы болсын!» — деп атап өтті.
2003 жылдан бастап Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандарына біржолғы ақшалай өтемақы және арнайы мемлекеттік жәрдемақы ретінде 19,8 млрд теңге төленді. Биыл бұл мақсатқа 2,7 млрд теңгеден астам қаражат қарастырылған, деп хабарлайды ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі.
Естеріңізге сала кетейік, атаулы күнге орай кеше 30 мамыр күні Алматы облысының “Жаңалық” ауылындағы “Саяси қуғын-сүргін құрбандары ” музейінде дәстүрлі V ғылыми-тәжірибелік “Шерлі тарих: ХХ ғасырдың 1 жартысындағы қуғын-сүргін сабақтары” атты халықаралық конференция өтті.
Жиынға көрші Қырғызстан мен Өзбекстанның ғалымдары, Қазақстанның белгілі тұлғалары, Алматы облысы мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Данияр Алиев қатысты.
Жыл сайын өткізілетін дәстүрлі жиынды ұйымдастырушы – репрессияға ұшыраған қазақ зиялыларының мұрасын зерттейтін “Арыс” қоры.
Қор басшысы Ғарифолла Әнес жиынның маңызын айтып, репрессия құрбандарын зерттеу ел шеңберінен асып Орталық Азия деңгейіне көтерілгенін айтты.
Сондай-ақ конференцияға қатысушылар осы Жаңалық ауылынан табылған 50 боздақтың мүрдесінің зерттеуден соң қайта жерлеу рәсіміне қатысты. «Алаш арыстары» мешітінде аруақтардың рухына құран бағышталып, ас берілді.
