АҚШ-тың президенті Дональд Трамп БРИКС ұйымына қосылып, «антиамерикалық саясатты» қолдайтын кез келген елге қосымша 10 пайыздық сауда тарифін енгізетінін мәлімдеді. Бұл мәлімдеме оның Truth Social әлеуметтік желісіндегі ресми парақшасында жарияланды. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
«Антиамерикалық саясатты қолдайтын кез келген елге 10% қосымша тариф салынады. Бұл ережеге ешкімге жеңілдік жасалмайды», — деп жазды Трамп.
БРИКС пен АҚШ: Арадағы геоэкономикалық шиеленіс күшейіп келеді
БРИКС (Бразилия, Ресей, Үндістан, Қытай және Оңтүстік Африка) бастапқыда дамушы нарықтар арасындағы экономикалық ынтымақтастықты нығайтуды мақсат тұтса, бүгінде ол жаһандық күштер тепе-теңдігіне ықпал ете бастады. 2024 жылдан бері ұйымға Иран, Египет, Эфиопия, БАӘ және Индонезия қосылып, оның саяси салмағы мен экономикалық әлеуеті айтарлықтай артты. Қазір бұл блок әлем халқының шамамен жартысын қамтып отыр, ал жалпы ішкі өнімі әлемдік экономиканың 40 пайызына жуық үлес алады.
Осы тұста БРИКС елдері Бразилияда өткен саммитте «әлемдік сауда мен экономикалық дамуға қауіп төндіретін біржақты тарифтік шараларға» алаңдаушылық білдірді. Бұл пікір АҚШ-ты тікелей атамаса да, бағыт сол жаққа екені анық.
Трамптың ұстанымы — экономика арқылы қысым көрсету
Дональд Трамп 2024 жылғы сайлауалды кезеңінен бастап БРИКС-ті жиі сынап келеді. Оның пікірінше, бұл ұйым Қытай мен Ресейдің ықпалын арттыру арқылы АҚШ-тың жаһандық көшбасшылығына қарсы тұруды көздейді. Сондықтан ол сауда тарифтері арқылы қысым жасауды ұсынады.
Мұндай риторика қосымша экономикалық қауіптер туғызуы мүмкін, әсіресе дамушы елдер үшін. Егер БРИКС-пен ынтымақтастықты арттырғаны үшін мемлекеттерге санкция немесе тарифтер салынса, онда көптеген мемлекет «таңдау» жасауға мәжбүр болуы ықтимал — АҚШ немесе БРИКС арасында.
Қазақстан үшін бұл не білдіреді?
Қазақстан ресми түрде БРИКС-ке мүше емес, бірақ бұл ұйыммен экономикалық және саяси байланыстарды дамытып келеді. Әсіресе, Қытай мен Ресеймен арадағы сауда және инфрақұрылымдық жобалар, сондай-ақ БРИКС+ форматы аясындағы диалогтар Қазақстанды геоэкономикалық тепе-теңдік іздеуге итермелейді.
Егер Трамп қайтадан билікке келсе, оның саясаты Қазақстанға да жанама түрде әсер етуі мүмкін — әсіресе Қазақстан БРИКС-пен қарым-қатынасты тереңдете түскен жағдайда. АҚШ-пен сауда-саттық, технологиялық импорт немесе инвестициялар саласында тәуелділік барын ескерсек, Қазақстан үшін бұл — нәзік баланс мәселесі.
Жаңа әлемдік экономикалық блоктар дәуірі басталды ма?
Трамптың мәлімдемесі бір күндік популизм емес, әлемдік экономикалық блоктарға бөліну үдерісінің көрінісі. БРИКС-тің күшеюі мен АҚШ-тың оған қарсы жауаптары — жаңа экономикалық майданның пайда болуын аңғартады. Мұндай жағдайда Қазақстан секілді көпвекторлы саясатты ұстанатын елдерге геосаяси серіктестіктерін қайта сараптау қажет болады.
Бұл текетірес әлемнің даму бағытына, жаһандық сауда ережелеріне және технологиялық серіктестіктерге де ықпал ететіні анық. Ал Қазақстан үшін басты міндет — ұлттық мүддені сақтап қалу мен халықаралық тепе-теңдікті ұтымды үйлестіру.
