АҚШ-та білім алып жүрген төрт қытайлық студент бұрынғы президент Дональд Трамп әкімшілігінің әрекетіне байланысты сотқа жүгінді. Олар АҚШ үкіметінің шетелдік студенттерге қатысты визаларды жаппай жоюын заңсыз деп есептеп, өз құқықтарын қорғауға бел буды. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Аталған студенттер Калифорния университеті (Беркли), Карнеги-Меллон университеті және басқа да танымал оқу орындарында білім алып жүрген жастар. Олар Калифорнияның федералдық округтік сотына шағым түсіріп, өздерінің студенттік мәртебесін қалпына келтіруді және визаларды жою туралы шешімді тоқтатуды талап етті.
АҚШ билігінің әрекетіне күмән көп
Студенттердің айтуынша, АҚШ билігі «ұлттық қауіпсіздік» деген бұлдыр себеппен жүздеген қытайлық студенттің визасын жойған. Алайда бұл шешім студенттердің өздеріне де, университет әкімшіліктеріне де алдын ала хабарланбастан жүзеге асырылған. Мұндай әрекеттер олардың білім алу құқығын шектеп, болашақ академиялық және кәсіби мүмкіндіктеріне қауіп төндіруде.
Адвокат Жу Кэлянның мәлімдемесі
Қытайлық студенттердің мүддесін қорғап отырған адвокат Жу Кэлянның айтуынша, 2024 жылы АҚШ мемлекеттік департаменті 88 оқу орнынан кемінде 529 студент пен зерттеушінің визасын жойған. Оның айтуынша, бұл – саяси реңкі бар шешім және халықаралық студенттерге, әсіресе Қытай азаматтарына қатысты кемсітушілікке жол берілгенін көрсетеді.
Жу Кэлян бұған дейін де Трамп әкімшілігінің шешімдеріне қарсы табысты істерге қатысқан. Атап айтқанда, ол 2020 жылы АҚШ-та WeChat қосымшасына тыйым салуға байланысты істі жеңіп шыққан болатын.
Конституциялық құқықтардың бұзылуы
Сотқа жолданған шағымда АҚШ үкіметі студенттердің Конституциямен бекітілген құқықтарын бұзғаны, әкімшілік процедураларды сақтамағаны айтылған. Студенттерге визаның не себепті жойылғаны жөнінде дәлел де, тыңдалым да ұсынылмаған. Тіпті кей жағдайларда ескі, маңызсыз оқиғалар — мысалы, жол ережесін бұзу немесе тұрмыстық дау — виза жоюдың негізі ретінде қолданылған.
Төрт студент визаларды уақытша қалпына келтіруді сұрады
Қазіргі уақытта төрт студент соттан визаларды уақытша қалпына келтіру туралы бұйрық (TRO – temporary restraining order) шығаруды сұрап отыр. Егер сот бұл өтінішті қабылдаса, визалар уақытша жарамды деп танылады және студенттер АҚШ-та қалуға әрі оқуды жалғастыруға мүмкіндік алады.
Жағдай ушығып барады: SEVIS тіркеуінің жойылуы
Соңғы айларда АҚШ-та шетелдік студенттердің SEVIS тіркеулері жаппай жойылып жатқаны байқалады. Бұл — АҚШ-та заңды тұру мәртебесін қамтамасыз ететін маңызды жүйе. Егер студент SEVIS тіркеуінен шығарылса, ол автоматты түрде заңсыз мәртебеге өтеді, бұл болашақта виза алу мүмкіндігін шектейді немесе мүлде жояды.
Мысалы, жуырда осындай жағдайға тап болған Дартмут колледжінің докторанты Лю Сяотян да сотқа жүгініп, визасын уақытша қалпына келтіре алды. Бұл жекелеген табысты істер шетелдік студенттер үшін әділдікке үміт ұялатады.
