Фото: Pixabay
Азаматтық қоғам — мемлекеттің тұрақты дамуы мен демократиялық принциптерінің тірегі. Соңғы жылдары Қазақстанда азаматтық белсенділік айтарлықтай артып, қоғам мен билік арасындағы серіктестік жаңа деңгейге шықты. Бұл үрдіс әсіресе үкіметтік емес ұйымдардың, еріктілер қозғалысының және қоғамдық кеңестердің белсенді жұмысынан байқалады, деп хабарлайды Todayinfo.kz ақпарат порталы.
Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің 2025 жылғы дерегі бойынша, елімізде 23 600-ден астам үкіметтік емес ұйым (ҮЕҰ) тіркелген, олардың 18 400-і тұрақты жұмыс істейді. Соңғы бес жылда белсенді ҮЕҰ саны шамамен 22%-ға артқан. Бұл көрсеткіш азаматтық қоғамның қалыптасуында айтарлықтай ілгерілеу бар екенін көрсетеді.
Қоғамдық ұйым жетекшісі Айгерім Нұрмұханова азаматтық сектордың дамуын былай сипаттайды:
«Бүгінгі таңда ҮЕҰ тек әлеуметтік жоба орындаушы ғана емес, қоғам мен билік арасындағы дәнекерге айналды. Әрбір ұйым белгілі бір салаға жауапкершілікпен қарап, қоғам игілігі үшін нақты жұмыс істеп жатыр».
Азаматтық қоғамның күшеюі көбіне еріктілер қозғалысына да байланысты. “QazVolunteer.kz” платформасының мәліметінше, 2024 жылы Қазақстанда 135 мыңнан астам ерікті тіркелген, бұл 2020 жылмен салыстырғанда екі есеге көп. Еріктілердің көбі экологиялық, әлеуметтік және мәдени жобаларға қатысады.
Белсенді ерікті Аян Сәрсенбай өз тәжірибесін былай бөлісті:
«Еріктілік – тек көмек беру емес, жауапкершілікті сезіну мектебі. Біз әрбір істі қоғамның болашағына үлес деп қабылдаймыз. Бүгінде волонтерлердің көп болуы – азаматтық сана оянғанының белгісі».
2024 жылы елімізде азаматтық қоғамды қолдауға бөлінген мемлекеттік грант көлемі 12,3 млрд теңгені құрады. Бұл қаржы негізінен жастар бастамаларына, экологиялық жобаларға және инклюзивті қоғам қалыптастыруға бағытталған.
Экономист Рахат Қалиев бұл туралы былай дейді:
«Қаржылай қолдау — азаматтық бастаманы күшейтудің бір жолы. Бірақ бастысы — ұйымдардың тұрақтылығы мен кәсібилігі. Егер ҮЕҰ өз жұмысын ашық және тиімді жүргізсе, қоғам оларға көбірек сенеді».
Freedom House ұйымының 2024 жылғы есебіне сәйкес, Қазақстан азаматтық қоғам еркіндігі бойынша 100 ұпайдың 44-ін алған. Бұл көрсеткіш соңғы үш жылда 5 ұпайға артқан, яғни елдегі үкіметтік емес сектордың халықаралық бағасы да жақсарып келеді.
Сарапшы Гүлнар Сәрсенова мұны әлеуметтік серпінмен байланыстырады:
«Қазір азаматтар өз мәселесін әлеуметтік желіден бастап, қоғамдық ұйымдар арқылы шешуге дағдыланған. Бұл — жауапкершіліктің артқанының белгісі. Әр азамат “мен қоғамның бір бөлшегімін” деген түсінікке келе бастады».
2025 жылы Қазақстанда ҮЕҰ-мен бірлесіп 340-тан астам әлеуметтік жоба жүзеге асырылады. Оның ішінде ерекше қажеттілігі бар адамдарға арналған инклюзивті орталықтар, ауыл жастарына арналған білім беру бағдарламалары және экологиялық стартаптар бар.
Мемлекеттік орган өкілі Әлия Жүнісова азаматтық қоғамның дамуындағы басты міндетті былай түсіндірді:
«Біздің мақсат — қоғамның пікірін тыңдау және сол пікір негізінде нақты шаралар қабылдау. ҮЕҰ мен азаматтық белсенділер – бұл жолдағы серіктестеріміз».
Қорыта айтқанда, азаматтық қоғам – тұрақты мемлекет пен әділетті қоғамның іргетасы. Халық белсенді болған сайын, қоғам да, мемлекет те жаңарады. Қазір Қазақстан азаматтық сана мен әлеуметтік жауапкершіліктің жаңа кезеңіне аяқ басты. Бұл үрдіс – елдің келешегін айқындайтын ең маңызды факторлардың бірі.
