Қытайдың інжір астанасы саналатын Синьцзян-Ұйғыр автономиялық ауданының Артуш қаласында «Інжір көшесі» орналасқан. Мұнда жергілікті халық «Танбаоцзы» сұрпының тәтті інжірінен балмұздақ, тосап, цукат жасап, ай бәліштерінің ішіне де салады. Сондай-ақ, інжірді қуырылған ет пен йогуртқа пайдаланады. Тіпті дәстүрлі Синьцзян шелпегіне де інжір қосып, дәмін жақсартады, деп жазады Todayinfo ақапараттық агенттігі.
Азыхан – Қытайға інжір алғаш жеткен мекен. Шамамен 2000 жыл бұрын Чжан Цянь атты елші бұл жемісті Батыс өңірінен әкелген. Кейіннен араб саудагерлері оны Қытайдың орталық бөліктеріне таратқан. Сунь әулеті кезінде інжір Гуандун мен Гуанси провинцияларына дейін кең тараған. Қазіргі уақытта інжір Гуандун, Фуцзянь, Сычуань сияқты өңірлерде өсіріледі. Артуш қаласы Синьцзяндағы інжірдің 70 пайызынан астамын өндіреді және Қытайдағы ең тәтті інжірлер осы жерде өседі. Азыхан ауылында інжір плантациялары бүкіл ауданның жартысын алып жатыр.
Артуш қаласынан 2,5 шақырым жерде орналасқан Азыхан ауылында інжір мәдениеті орталығы бар. Оның құрамына «Інжір көшесі» мен 60 гектарлық інжір плантациясы кіреді. Көшенің екі жағында дүкендер орналасқан, ал інжір пішініндегі шамдар бұл көшенің тарихын жарқыратып көрсетеді.
Кәуәпхананың иесі Хуэрсидань етті дәмдеуге інжір шырынын қосатын «құпиясын» бөлісті. Туристер ас ішіп отырған кезде, ол өз інжір бағына барып, жемісті өз қолымен теруді ұсынады.
«Бұрын інжірді өзім теріп, қалаға апарып сататынмын, енді туристердің бәрі осында келіп сатып алады», – дейді ол.
Інжір жергілікті ас үй үшін шексіз шабыт көзіне айналды. Ильясджан Абдуали есімді кәсіпкер інжірден жасалған мұзды десерт сатады. Ол жаңа піскен інжірді соусқа айналдырып, үгітілген мұзға құяды. Жазда бір тостаған інжір балмұздағы тек салқындық емес, сондай-ақ інжірдің қышқыл-тәтті дәмін сыйлайды.
Наубайшы Курбанджан Мамяттың інжір қосылған шелпегі туристер арасында үлкен сұранысқа ие. Сары шелпек хош иісті әрі қытырлақ болады, ал ішіндегі тұтас інжір тәтті дәм береді.
«Күніне 3000 данаға дейін сатылады, бұл қоспасыз дәстүрлі шелпектен жақсы өтеді», – дейді ол.
Бұл туристік кешенде інжір қосылған 20-дан астам тағам түрін көруге болады: көгершін еті мен інжірден жасалған сорпа, йогурт пен тосап қосылған інжір цзунцзысы, інжір балмұздағы, інжір шелпегі және т.б.
Түрлі тағамдардан бөлек, жергілікті билік 3 шақырымдық серуендейтін соқпақ жол салған. Бұл жол інжір ағаштарының арасынан өтіп, 68 фермерлік бақшаны біріктіріп тұр. Бойында 9 демалыс орны мен фотоға түсу алаңдары, сондай-ақ 2 екі қабатты бақылау мұнарасы орналасқан.
Бауларда 100 жылдық 700-ден астам інжір ағашы және 450 жылдық 100-ден астам ағаш өсіп тұр. Тұрғындар үйінің алдына ағаштың жасы және иесінің есімі жазылған тақтайшалар іліп қойған. Туристер ұнаған інжірді таңдап, иелерімен келісіп сатып ала алады немесе тақтайшадағы QR-кодты сканерлеп, кептірілген інжір мен басқа да өнімдерді онлайн тапсырыс бере алады.
Азыхан ауылындағы фермер Юсуф Амит жаңа терілген інжірлерін үйінің алдына қойып, жемісті екі інжір жапырағына орап, туристерге оның дәмі мен тарихы туралы қызықты әңгімелер айтып береді.
«Шырыны жақсы таралып, дәмі тәтті және қанық болады», – дейді ол.
Туристер одан інжірдің пайдасы мен оны өсіру тарихын сұрап жатады. Юсуф өзін «інжірдің жарнамалаушысы» деп атап, былай дейді:
«Туристер неғұрлым көп білсе, соғұрлым сауда жақсы жүреді».
Азыхан ауылында інжір өсіру көп жылдан бері жалғасып келеді, бірақ ауыл шаруашылығы мен туризмді біріктіретін жаңа модель соңғы жылдары ғана іске қосылды. Бұрын ауылдағы үйлер ескі, бейберекет орналасқан еді, ал кейбір жерлер мүлдем бос жататын. Кейін «бір үй – бір дизайн, бір үй – бір ерекшелік» қағидаты бойынша әр үйге жеке-жеке қайта жөндеу жүргізілді. Қазір ауылда стильді қонақ үйлер, агротуризм кешендері, фотостудиялар, велосипед жолдары және інжір туралы ақпарат беретін жылыжайлар бар. 2023 жылы Цзянсу провинциясының Куньшань қаласының қолдауымен Азыхан ауылында мәдени-туристік кешен ашылды.
Енді Азыханның тәтті інжірі Синьцзяннан тыс аймақтарға да шығарыла бастады. Бұрын інжірдің қант мөлшерінің жоғары болуы, қабығының жұқа әрі дәнсіз болуы салдарынан ол тек бір-екі күн ғана сақталатын. Қазір арнайы қаптама мен сұйық азотпен сақтау технологиясының арқасында «Танбаоцзы» сұрпы Қазақстан, БАӘ, Ресей және басқа елдерге сәтті экспортталуда.
Азыханда болып, інжірдің дәмін татқан туристер оның жұмсақтығы мен тәттілігіне таңданып, көбінесе жемісті үйлеріне жеткізіп беруді сұрайды. Ауылдың ауыл шаруашылығы бөлімінің жетекшісі Абдусаламның айтуынша, 2024 жылы Азыхан ауылында інжір сатылымы 15 миллион юаньға жеткен, оның ішінде өнімді қайта өңдеуден түскен табыс 2,4 миллион юаньды құрады.
Фото: ru.freepik.com
