Білім беру жүйесі – кез келген қоғамның негізі, оның болашағының кепілі. Бірақ қазіргі жаһандану мен технологиялық дамудың қарқыны білім беру жүйесін түбегейлі өзгерту қажеттігін көрсетеді. Бұл туралы әлеуметтік желіге Асқар Нұрша жазды деп хабарлайды EurasiaPluse ақпарат агенттігі.
Фото: Todayinfo.kz
Қазіргі жағдайда білім беру екі үлкен негізгі проблемамен бетпе-бет келіп отыр:
1. Бағаларға негізделген жүйе – оқушыларға зиян
Қазіргі мектептерде бағалау жүйесі оқытудың негізгі құралына айналған. Мұғалімдер мен оқушылар бағаларға тәуелді болып, реалды білімнен гөрі жоғары балл алуды мақсат етеді. Бұл бірнеше салдарға әкеледі:
- Оқушылардың психологиялық тұрақсыздығы. Үнемі жоғары баға алу үшін бәсекеге түсу қысымды күшейтіп, күйзеліске ұшыратады.
- Оқушылардың шынайы өмірден алшақтауы. Олар білімді пайдалану үшін емес, жаттау үшін үйренеді.
- Мұғалімдердің тексеруші рөлге ауысуы. Қазіргі жүйе мұғалімдерді тәрбиеші мен білім беруші емес, бақылаушыға айналдырады.
Білім бағамен өлшенбеуі керек. Бағалау жүйесі таланттарды ашу мен дамыту құралы ретінде қайта қаралуы тиіс.
2. Білімнің тез ескіруі және оның артық бағалануы
Бұрын университетте алған білім онжылдықтар бойы өзектілігін сақтайтын. Бірақ бүгінде жаңа білім мен технологиялар 3-5 жыл сайын жаңарып отырады. Егер біз әлі де оқушыларға көне теорияларды жаттатқызсақ, бұл олардың нақты өмірге бейімделуін қиындатады.
Қазіргі білім беру фактіні жаттауға емес, жаңа білімді меңгеру қабілетін дамытуға бағытталуы керек. Бұл жерде басты дағдылар:
- «Өз бетімен үйрену» қабілеті
- Сыни ойлау
- Ақпаратты іздеу және талдау
- Командалық жұмыс
Білім жүйесі қалай өзгеруі керек?
✔ Адаптациялық дағдыларға басымдық беру
Қазіргі мектеп тек академиялық білім беріп қоймай, оқушыларға өмірде қажетті негізгі дағдыларды үйретуі тиіс. Мысалы:
- Қаржылық сауаттылық (ақша басқару, инвестициялау негіздері)
- Психологиялық тұрақтылық (стресс-менеджмент, эмоционалдық интеллект)
- Қала және табиғат жағдайында өмір сүру дағдылары
- Қоғам мен жеке тұлғаның заңдары
✔ Мұғалімдердің рөлін өзгерту
Мұғалім – бақылаушы емес, бағыт беруші болуы керек. Ол әр баланың талантын ашып, дұрыс бағыт беруі қажет. Мұғалім геолог сияқты – ол балалар арасынан қымбат тастарды іздейтін адам болуы тиіс.
✔ Дискуссия және пікір алмасу мәдениетін дамыту
Оқушыларға дайын ақпарат берудің орнына, оларды пікір алмасуға, өз ойларын білдіруге және талдауға үйрету керек. Мұны іске асырудың бір жолы – топтық жобалар мен пікірталастарды көбейту.
Қазіргі білім беру жүйесі көне дәстүрлер мен жаңа талаптардың арасында тұр. Ол түбегейлі өзгермесе, оқушылардың психологиялық жағдайы нашарлап, қоғамның бәсекеге қабілеттілігі төмендеуі мүмкін.
Білім жүйесі таланттарды іріктеу және дамыту бағытында жұмыс істеуі тиіс. Оқушыларға кешенді дағдыларды үйрету – олардың болашақтағы табысты өміріне кепілдік береді.
