Күйші, зерттеуші Рүстем Нұркеновтың Ақордада өткен соңғы марапаттау рәсіміне қатысты мәлімдемесі қоғамда қызу пікірталас тудырды. Ол «Халық әртісі» атағын беру тетіктері мен мәдениет саласындағы шешім қабылдаушылардың кәсібилігіне күмән келтірді. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі жазды.
Мәдениет пен өнер — ұлттың жаны. Сол жанды сақтап, жаңғыртып, өркендетіп жүрген тұлғаларға берілетін мемлекеттік атақтардың мәні зор. Алайда соңғы жылдары осы атақтардың беделі төмендеп бара жатқанын көпшілік айтып жүр. Күйші әрі өнертанушы Рүстем Нұркеновтың ашық айтқан сыны — сол бұқаралық көңіл-күйдің көрінісі.
«Халық әртісі деген атақты алған адам мәртебелі болу қажет. Олар алдыңнан шыққанда, өзің еріксіз бойыңды тіктеп, шын құрметтеп, мысы басып тұруы керек», — дейді Нұркенов.
Бұл пікір тек бір адамның пікірі емес, бұл — мәдени ортада ұзақтан бері қордаланып келе жатқан мәселе. Бұрын «Халық әртісі» деген атақ шын мәнінде халықтың сүйіктісіне берілетін, беделі мен еңбегі еш дау туғызбайтын тұлғаларға табысталатын. Ал соңғы жылдары бұл атақ көбіне көрінгеннің қолына оңай тиетін символдық марапатқа айналып бара жатқаны жасырын емес.
Кімдер шын лайық еді?
Нұркенов өз сөзінде нақты есімдерді де атады:
— Толқын Забирова — академиялық вокал мен эстрада шекарасын тоғыстырып жүрген сирек өнер иесі;
— Мейрамбек Беспаев — халық әнін жаңа буынға сіңірген символ тұлға;
— Сәкен Майғазиев — «МузАрт» арқылы қазақ сахнасының жаңаша биігін қалыптастырған әнші.
Олар тек жеке орындаушылар емес, тұтас бір буынның музыкалық талғамын қалыптастырған, ұлттық өнерді эстрада формасында жаңа деңгейге көтерген тұлғалар. Нұркеновтің айтуынша, дәл осындай орындаушылар марапатқа бірінші кезекте лайық болған.
Мемлекет пен мәдениет: үйлесімсіздік пе?
Нұркенов өз сынында билік пен өнер арасындағы үйлесімсіздікті де меңзейді. Оның пайымынша, шенеуніктер өнердің ішкі логикасы мен бедел жүйесін түсіне бермейді. Салдарынан марапат «таныстық» пен «қаржылық мүмкіндіктерге» сүйеніп берілетін формализмге айналып кеткен. Бұл, сайып келгенде, мемлекеттік атақтардың беделін төмендетіп, өнер адамдарының арасында жіктелу мен реніш туғызады.
Кім лайық болды?
Нұркенов сынмен бірге шынайы құттықтау да айтты:
— Айгүл Қосанова — дәстүрлі әннің заманауи сахнадағы қайраткері;
— Александр Беляков — музыкалық орындаушылық пен сатиралық өнерді ұштастырған тұлға.
Бұл екі есім — расымен де, кәсіби ортаның мойындауын алған, халық алдында беделі жоғары өнерпаздар. Сондықтан оларды марапаттау әділетті шешім ретінде қабылдануы мүмкін.
Реформа керек
Рүстем Нұркеновтің мәлімдемесі — кездейсоқ наразылық емес, жүйелі дағдарыстың бір белгісі. Мәдениет саласындағы мемлекеттік марапаттарды тағайындау жүйесіне ашықтық, кәсіби сараптама және әділеттілік керек. Қоғам мен өнер ордасы марапатқа шын лайық жандарды өзі тануы және қолдауы тиіс. Ал билік тек ресми түрде бекітіп, марапаттау мәртебесін көтеріп отыруы керек.
Марапат — тек бір сәттің қуанышы емес, ол тарихқа жазылатын таңба. Сол таңбаның қадірі кеткен күні – өнердің беделі де төмендейді
