KaLLM (Kazakh Large Language Model) – бұл Қазақстанның жасанды интеллект (ЖИ) саласындағы маңызды жетістігі, еліміздің тұңғыш ауқымды тілдік моделі. Назарбаев Университеті (NU) жанындағы Ақылды жүйелер және жасанды интеллект институты (ISSAI) әзірлеген бұл технология, қазақ тілінің цифрлық кеңістіктегі болашағына зор үлес қосуды мақсат етеді.
Бұл мақалада KaLLM моделінің не екенін, оның техникалық сипаттамаларын, Қазақстан үшін маңызын және қолдану салаларын егжей-тегжейлі қарастырамыз.
KaLLM дегеніміз не және оны кім әзірледі?
KaLLM – бұл ChatGPT немесе басқа да танымал модельдер сияқты, мәтінді түсінуге, өңдеуге және генерациялауға қабілетті жасанды интеллект жүйесі. Ол «үлкен тілдік модель» (Large Language Model — LLM) деп аталады, себебі ол өте үлкен көлемдегі мәтіндік деректер негізінде оқытылған.
Бұл модельді ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің (ЦДИАӨМ) қолдауымен Назарбаев Университетінің ISSAI институтының ғалымдары мен инженерлері жасап шығарды. Жобаның басты мақсаты – қазақ тілін терең түсінетін және осы тілде сапалы контент жасай алатын ұлттық технологиялық негізді қалыптастыру.
KaLLM: Техникалық сипаттамалары мен ерекшеліктері
KaLLM моделі өзінің техникалық параметрлері бойынша әлемдік стандарттарға жауап беруге тырысады. Міне, оның негізгі сипаттамалары:
- Параметрлер саны: Модельдің екі нұсқасы бар: 8 миллиард және 70 миллиард параметрлі. Параметрлер саны неғұрлым көп болса, модельдің тілді түсіну және күрделі тапсырмаларды орындау қабілеті соғұрлым жоғары болады.
- Оқыту деректері: Модель 148 миллиард токен (сөз бөлшектері) негізінде оқытылған. Бұл деректердің едәуір бөлігі қазақ тіліндегі мәтіндерден тұрады.
- Көптілділік: KaLLM төрт тілде еркін жұмыс істей алады:
- Қазақ
- Орыс
- Ағылшын
- Түрік
- Ашық бастапқы код (Open Source): Ең маңызды ерекшеліктерінің бірі – KaLLM моделі ашық бастапқы код ретінде Hugging Face сияқты платформаларда жарияланған. Бұл кез келген әзірлеуші, зерттеуші немесе компания оны тегін жүктеп алып, өз жобаларында қолдана алады дегенді білдіреді.
KaLLM моделінің Қазақстан үшін маңызы қандай?
Бұл жоба тек техникалық жетістік қана емес, сонымен қатар стратегиялық маңызға ие.
- Цифрлық тәуелсіздік: Ұлттық тілдік модельдің болуы Қазақстанның жасанды интеллект саласында шетелдік технологияларға тәуелділігін азайтады.
- Қазақ тілін дамыту: KaLLM қазақ тіліндегі цифрлық контенттің сапасын арттыруға, қазақ тіліндегі қосымшалардың, аудармашылардың және виртуалды көмекшілердің сапалы жұмыс істеуіне негіз болады.
- Экономикалық әлеует: Жергілікті IT-компаниялар мен стартаптар KaLLM негізінде жаңа инновациялық өнімдер мен қызметтер жасай алады. Бұл білім беруден бастап, қаржы секторына дейінгі көптеген саланы қамтуы мүмкін.
TurkLLM: Түркі әлеміне арналған жоба
KaLLM – бұл одан да ауқымды жобаның маңызды бөлігі. Ол түркітілдес елдерге арналған ортақ «TurkLLM» моделін құрудың негізі ретінде қарастырылуда. Бұл бастама түркі тілдерінің жасанды интеллект әлеміндегі орнын нығайтуға бағытталған.
KaLLM қалай қолданылуы мүмкін?
Модельдің ашық болуы оны әртүрлі салаларда қолдануға мүмкіндік береді:
- Білім беру: Оқушылар мен студенттерге арналған интеллектуалды көмекшілер, қазақ тіліндегі оқу материалдарын дайындау.
- Бизнес: Клиенттерге қазақ тілінде қызмет көрсететін ақылды чат-боттар құру.
- Медиа және контент: Мақалалар жазу, мәтіндерді аудару, күрделі ақпаратты қысқаша мазмұндау (саммаризация).
- Ғылыми зерттеулер: Қазақ тіліндегі үлкен деректер қорын талдау.
KaLLM – бұл тек технологиялық өнім ғана емес, бұл Қазақстанның жаһандық жасанды интеллект бәйгесіне қосқан маңызды үлесі. Бұл қазақстандық ғалымдардың әлеуетін көрсететін және ұлттық тіліміздің цифрлық болашағын қамтамасыз ететін стратегиялық қадам. Модельдің ашық түрде қолжетімді болуы елдегі IT экожүйесін дамытуға жаңа серпін берері сөзсіз.
