Қазіргі уақытта әлемдік нарықта мұнай бағасының тұрақсыздығы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму жоспарларына әсер етуі мүмкін. Алайда, Үкіметтің мәлімдеуінше, үшжылдық республикалық бюджетті қайта қарау әлі ерте. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Мұнай бағасы және үш сценарий
Қазақстан Үкіметі 2025–2029 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамын үш сценарий негізінде әзірлеген: оптимистік, базалық және пессимистік. Бұл сценарийлердің негізі – мұнай бағасы:
-
Оптимистік сценарий – мұнай бағасы барреліне 90 АҚШ долларынан төмен болмауы керек;
-
Базалық сценарий – 75 доллар шамасында;
-
Пессимистік сценарий – 60 доллардан жоғары болмауы мүмкін.
Қазіргі мұнай бағасы 68 доллар төңірегінде құбылып тұр. Бұл базалық және пессимистік сценарийлердің арасындағы көрсеткіш. Осыған байланысты бюджет пен даму болжамдарын қайта қарау қажеттігі туындап отырған жоқ.
Үшжылдық бюджет көрсеткіштері
Базалық сценарийге сүйене отырып жасалған республикалық бюджеттің болжамды кірістері мен шығыстары:
| Жыл | Кіріс (трлн тг) | Шығыс (трлн тг) |
|---|---|---|
| 2025 | 15,6 | 25,7 |
| 2026 | 16,7 | 23,1 |
| 2027 | 18,2 | 24,6 |
Шоғырландырылған бюджет көрсеткіштері одан да ауқымды:
| Жыл | Кіріс (трлн тг) | Шығыс (трлн тг) |
|---|---|---|
| 2025 | 32,2 | 36,03 |
| 2026 | 34,3 | 34,3 |
| 2027 | 37,09 | 36,6 |
Ұлттық қордың рөлі
Пессимистік сценарий іске асқан жағдайда, Ұлттық қор маңызды рөл атқарады. Вице-премьер Серік Жұманғарин мәлімдегендей, қор енді тек экономикалық дағдарыс кезеңдерінде қолданылатын болады. Бұл – қаржы тәртібін күшейтуге бағытталған маңызды қадам.
Бюджет қысқарту мәселелері ашық күйінде
Министрлік пессимистік сценарийге сәйкес түрлі мұнай бағасына (50, 60 доллар) негізделген болжамдармен жұмыс істейтінін растады. Алайда, нақты:
-
Қай салалар бойынша шығын қысқарады?
-
Әлеуметтік қолдаулар мен жобаларға әсері қандай болады?
-
Қанша пайызға дейін үнемдеу көзделеді?
деген сұрақтарға жауап берілмеген.
Айта кетерлігі, инфрақұрылымдық шығыстар (жол, энергетика, ТКШ) қысқартылмайды. Бұл экономиканы қолдаудың басты бағыты ретінде қарастырылып отыр.
Мұнай бағасының қазіргі жағдайы үшжылдық бюджетке тікелей қауіп төндіріп тұрған жоқ. Дегенмен, баға ұзақ мерзім бойы төмен деңгейде қалса, Үкіметтің пессимистік сценарий бойынша әрекет етуі әбден мүмкін. Бұл жағдай Үкімет үшін де, халық үшін де шынайы дайындықты қажет етеді.
