Бүгінгі таңда Қазақстан қоғамы, әсіресе жас ұрпақ, адамзаттың ең қауіпті дерттерінің бірі – нашақорлық және онымен тығыз байланысты есірткі бизнесі деп аталатын зұлматқа тап болып отыр. Нашақорлық – бұл есірткі заттарын үнемі қолданудан туындайтын, денсаулықты бұзатын және әлеуметтік өмірді күйрететін ауру. Ал есірткі бизнесі – заңсыз жолмен ірі пайда табуды көздейтін, адамдардың тағдырымен ойнайтын қылмыстық әрекет.
Бұл мәселенің өзектілігі мынада: есірткіге тәуелділік жасөспірімдер мен жастар арасында жылдам таралуда. Қазіргі есірткі таратушылардың интернет және жаңа технологияларды («телеграм-арналар», «даркнет») белсенді қолдануы, сондай-ақ «синтетикалық есірткілердің» (мысалы, «спайс», «мефедрон») оңай қолжетімділігі бұл қауіпті еселей түсуде. Есірткі – тек денсаулыққа ғана емес, сонымен қатар ұлттың болашағына, отбасы мен қоғамның тыныштығына тікелей қатер төндіреді.
- Нашақорлық: Денсаулыққа және Тағдырға Зиян
Медициналық және Психикалық Салдарлар
Есірткіні бір рет қолданудың өзі мидың және орталық жүйке жүйесінің қызметін бұзады. Нашақорлықтың негізгі зияндары:
- Физикалық деградация: Есірткі бауыр, бүйрек, жүрек қызметін бұзып, өкпе ауруларына әкеледі.
- Психикалық бұзылулар: Тұрақты қолдану есте сақтау қабілетін төмендетіп, ойлау жүйесін бұзады, агрессия, депрессия, психоздарды тудырады.
- Жеке тұлғаның күйреуі: Есірткіге тәуелді адамның өмірлік құндылықтары өзгереді, оның барлық мақсаты – кезекті дозаны іздеуге бағытталады.
Әлеуметтік Салдарлар
Есірткіге тәуелділік көбіне қылмыстық ортаға енуге әкеледі. Есірткіге ақша табу үшін ұрлық, тонау, тіпті ауыр қылмыстарға бару қалыпты жағдайға айналады.
- Есірткі бизнесіне қарсы күрес шаралары
Қазақстан Республикасы есірткі қылмысына қарсы қатаң күрес жүргізуде. Мемлекеттің негізгі іс-қимылдары:
- Құқықтық жауапкершілік: ҚР Қылмыстық кодексі есірткіге қатысты қылмыстарға 10 жылдан 20 жылға дейін немесе өмір бойы бас бостандығынан айыру сияқты өте қатаң жаза қолданады.
- Полиция мен арнайы органдардың жұмысы: Ішкі істер министрлігі есірткіні заңсыз айналымнан алу және таратушыларды анықтау бойынша тұрақты арнайы операциялар жүргізеді.
- «Синтетикалық» есірткіге қарсы күрес: Құқық қорғау органдары интернет арқылы «жасырын орындарға қою» («закладка») әдісімен жұмыс істейтін желілерді және жас «закладчиктерді» ұстауға бағытталған күресті күшейтуде.
Алматыда есірткіге қарсы шаралар белсенді түрде жалғасуда
2025 жылы Алматы қаласында нашақорлықтың алдын алуға бағытталған ондаған акциялар, фестивальдер мен ақпараттық науқандар өтті. Қала әкімдігі, құқық қорғау органдары, Алматы қаласының Дін істері жөніндегі басқармасы және жастар ұйымдары тұрғындарды салауатты өмір салтына шақыруды жалғастырып келеді.
- «Наркостоп» акциясы (Қаңтар): Жетісу ауданында полиция қызметкерлері мен еріктілер ғимараттардағы есірткі жарнамаларын жойды.
- AntiDOPE Fest (Маусым): Махатма Ганди саябағында өткен қалалық фестиваль жастарды есірткіден аулақ болуға шақырды.
- Level Up жастар фестивалі (Шілде): Шараға 15 мыңнан астам адам қатысты. Бұл фестивальдің ұйымдастырылуына Алматы қаласының Дін істері жөніндегі басқармасы да өз үлесін қосып, салауатты өмір салтын насихаттауға атсалысты.
- Фронт-кеңсе (Шілде): Алматыда «Есірткіге және есірткі қылмысына қарсы күрес жөніндегі фронт-кеңсе» ашылды.
- «Нашақорлыққа жол жоқ» акциясы (Қазан): Қоғамдық ұйымдар мен еріктілер #AlmatyDrugFree флешмобын ұйымдастырды.
Алматы қаласында есірткі мен нашақорлықтың алдын алу бағытындағы жұмыстар жүйелі түрде жалғасуда. Қала әкімдігі, соның ішінде Алматы қаласының Дін істері жөніндегі басқармасы да, алдағы уақытта жастарға арналған мәдени, спорттық және рухани-ағартушылық жобаларды көбейтуді, сондай-ақ діни бірлестіктер арқылы тәрбиелік жұмыстарды ұйымдастыруды жоспарлап отыр.
- Жас ұрпақ арасындағы алдын алу жұмыстары
Есірткімен күрестегі ең тиімді әдіс – бұл алдын алу. Бұл жұмысқа бүкіл қоғам атсалысуы керек.
- Ата-ананың рөлі – Басты қорғаныс: Ата-ана балаларымен ашық сөйлесіп, олардың өміріне белсенді қатысуы тиіс. Баланың мінез-құлқындағы кез келген күдікті өзгерістерге мұқият болып, есірткінің зияны туралы ақпаратты дұрыс жеткізу қажет.
- Мектептегі және ЖОО-дағы тәрбие: Білім беру мекемелерінде нашақорлықтың алдын алу бойынша жүйелі сабақтар, психологтардың кеңестері ұйымдастырылуы тиіс.
- Салауатты өмір салтын және рухани құндылықтарды насихаттау: Жастардың бос уақытын тиімді өткізуін қамтамасыз ету керек. Спортқа, өнерге, ғылымға баулу – олардың өміріне мағына беріп, зиянды әдеттерден аулақ ұстаудың кепілі.
Бұл ретте мемлекеттің жастарды қорғау және қылмыстың, оның ішінде нашақорлықтың алдын алу саясаты аясында Алматы қаласының Дін істері жөніндегі басқармасы да шетте қалмай, белсенді жұмыс жүргізуде.
Басқарманың негізгі тәсілі – қоғамға, әсіресе жастарға, дәстүрлі діни бірлестіктердің өкілдері мен дінбасылары (имамдар, т.б.) арқылы ықпал ету. Басқарманың ұйымдастыруымен діни қызметкерлермен тұрақты кездесулер өткізіліп, оларға халықты, соның ішінде жастарды тәрбиелеу, нашақорлық сияқты теріс құбылыстардан сақтандыру бойынша бағыт-бағдар беріледі.
Мәселен, жақында Басқарманың ұйымдастыруымен қоғамдық тыныштық пен дінаралық ауызбіршілікті арттыруға бағытталған республикалық деңгейдегі форум өтті. Бұл шара дінбасылардың басын біріктіріп, олардың беделі мен үндеуі арқылы қоғамды, әсіресе жас ұрпақты, имандылыққа, адамгершілікке және зиянды әдеттерден аулақ болуға шақыруды көздейді.
- Қауіпсіздік шаралары (Интернет қаупі): Жасөспірімдерді интернеттегі күдікті ұсыныстардан (мысалы, «жеңіл әрі тез табыс», «курьер жұмысы») сақтандыру аса маңызды. Көбіне, бұл ұсыныстар жастарды алдап, есірткі жеткізушілер («закладчиктер») болуға итермелейді. Бұл – қылмыс!
Қазіргі жас ұрпақ – біздің болашағымыз. Нашақорлық – бұл жеке таңдау ғана емес, ол – бүкіл ұлттың қауіпсіздігі мен тұтастығына төнген қатер.
Қымбатты жас достар! Өміріңіз – баға жетпес құндылық. Жалған «рахатқа» немесе жылдам, бірақ қылмыстық табысқа қызығып, жарқын болашағыңызды құрбан етпеңіз.
Ата-аналар мен қоғам! Біз бұл мәселеге бірлесіп қарсы тұруымыз керек. Алдын алу шараларын күшейтіп, жастарға дұрыс бағыт-бағдар беру арқылы ғана бұл індетті жеңеміз. Біздің Қазақстанның болашағы – есірткіден азат, дені сау, білімді және салауатты ұрпақтың қолында!
