Отырар ауданындағы бау шаруашылығы – аймақтың аграрлық саласының қарқынды дамып келе жатқан бағыттарының бірі. Бұл салаға үлес қосып отырған шаруашылықтың бірі – «Отырар-Құрал» ЖШС. Серіктестік басшысы Наятулла Бөрібаевтың айтуынша, шаруашылық өз жұмысын жолға қойып, аймақ экономикасына үлкен үлес қосып келеді, деп хабарлайды Todayinfo.kz ақпарат агенттігі.
«Отырар-Құрал» ЖШС-нің шаруашылығы Қоғам ауыл округі аумағында орналасқан. Негізгі қызметі –бау шаруашылығын қарқынды дамыту. Жобаның инвестициялық құны 150 миллион теңгені құрайды. Бұл қаражат аймақтың аграрлық секторына елеулі үлес қосып, ауыл шаруашылығы саласын дамытуға серпін беруде. Серіктестіктің меншігінде 50 гектар жер болса қазіргі уақытта оның 25 гектарында Түркиядан әкелінген алма және өрік ағаштарының көшеттері отырғызылған. Бұл көшеттердің өсіру технологиясы мен күтімі серіктестіктің негізгі ерекше бағытын айқындайды.
Ағаш көшеттерінің сапасы жоғары болғандықтан, өнімділігі де мол. Шаруашылықта өсіріліп жатқан алма сорттары қатарында Ред Делишес, Голден Делишес, Гала, Гренни Смит бар. Бұл сорттар әлемдік деңгейде танымал әрі сұранысқа ие. Өйткені олардың сапасы мен сақтау мерзімдері өте тиімді. Әр сорттың өзіндік ерекшелігі мен артықшылықтары бар: Ред Делише өзінің тәтті дәмімен және қызыл түсті қабығымен ерекшеленеді. Ред Делишес алмасы алғаш рет 1870 жылдары АҚШ-тағы Айова штатында табиғи мутация нәтижесінде табылған. Бүгінгі таңда бұл сорт әлем бойынша сұранысқа ие, себебі оның айқын тәттілігі, жұмсақ текстурасы және тартымды қызыл түсі оны көпшілік тұтынушыларға ұнайды.
Ред Делишес климаттық жағдайларға төзімді сорттардың бірі болып табылады. Дегенмен, ол жақсы өнім беруі үшін орташа ылғалды және жылы климатты талап етеді. Бұл алма сортын Түркиядан әкелінген көшеттер арқылы Қазақстанда өсіру жоғары өнімділікті қамтамасыз етеді, өйткені көшеттер жергілікті климатқа жақсы бейімделген. Ал Голден Делишес – алма өсірушілер арасында әмбебаптығымен және жоғары өнімділігімен танымал сорт. Бұл сорт алғаш рет Батыс Вирджиния штатында 1914 жылы кездейсоқ табылған және содан бері бүкіл әлемге таралды. Оның сары түсі және балдың тәтті дәміне ұқсас дәмдік ерекшеліктері бар. Голден Делишес алмасы сары түсті, бал татымды дәмімен белгілі. Голден Делишес өсіру үшін жылы климат қажет. Оның негізгі артықшылықтарының бірі – ол жылдам піседі және қытырлақ құрылымын ұзақ уақыт сақтайды. Голден Делишес алмасы жаңа күйінде де, өңделген түрде де тұтынуға жарайды. Оны бәліштер, джемдер және компот жасау үшін қолданады. Сонымен қатар, бұл алма ұзақ уақыт сақталуға шыдамды, сондықтан оны сатушылар арасында үлкен сұранысқа ие етеді. Сапасының арқасында ол тек ішкі нарықта ғана емес, экспортқа да қолайлы.
Гала сорты Жаңа Зеландияда 1930 жылдары Ред Делишес пен Кидс Оранж Ред сорттарын будандастыру арқылы шығарылған. Бұл алма өзінің ерекше түсімен және дәмімен ерекшеленеді. Гала дүние жүзіндегі ең танымал алма сорттарының қатарына кіреді және оның өнімдері тұрақты түрде экспортталады. Гала алмасы жылы климатты жақсы көреді, ал оның көшеттері Қазақстанның оңтүстік аймақтарында өте қолайлы болып табылады. Жоғары өнімділікке қол жеткізу үшін бұл сортқа жеткілікті суару және күннің мол түсуі қажет. Оның пісуі ерте көктемде басталады, сондықтан Гала алмасы алғашқы өнім ретінде танымал. Бұл алманың сақталу мерзімі ұзақ, сондықтан оны сақтауға және экспорттауға ыңғайлы. Гала алмасы өзінің тәтті дәмі мен жұмсақ құрылымының арқасында десерттерде жиі қолданылады. Ол салаттарда, жаңа піскен жемістер қатарында, сондай-ақ шырын жасау үшін де өте танымал. Оны ұзақ уақыт сақтау сапасы оның экспорттық әлеуетін арттырады. Гала сортының ерекшелігі оның сан түрлі реңі мен тәттілігі болса, Гренни Смит өзінің жасыл түсі мен қышқыл дәмі арқылы белгілі. Бұл сорт 1868 жылы Австралияда пайда болған және әлемдегі ең танымал қышқыл алма сорттарының бірі ретінде танылды. Гренни Смит құрғақ және жартылай ылғалды климатта жақсы өседі.
Оның қышқыл дәмі өнімнің сапасына және жинау уақытында күн сәулесінің түсуіне байланысты өзгереді. Қазақстанның оңтүстік аймақтарында бұл сорт үшін қолайлы жағдайлар жасалуда, және Түркиядан әкелінген көшеттер жергілікті ауа райына бейімделіп отыр. Осы сорттардың барлығы жергілікті нарықта жоғары сұранысқа ие болып қана қоймай, экспорттық нарыққа да шығарылады деп күтілуде.
Отырардағы бау шаруашылығы тек дәнді дақылдармен шектелмей, сүйекті дақылдарды да қамтып отыр. Серіктестік алма және өрік ағаштарынан басқа, сүйекті дақылдарды өсіруді де қолға алды. Бұл дақылдардың ішінде персиковая рассада, нектарный сабинг, слива және абрикосовое дерево сияқты жемістер бар. Бұл өнімдер жоғары сапалы және экспорттық әлеуеті зор. Сондықтан оларға деген сұраныс та арта түседі. «Отырар-Құрал» ЖШС болашақта өнім көлемін арттырып, тек Қазақстанның ішкі нарығына ғана емес шет елдерге де экспорттауды жоспарлап отыр. Серіктестік басшысы Наятулла Бөрібаев осы бағыттағы жоспарларын айқындай отырып, серіктестіктің қызметін одан әрі кеңейтуді көздеп отырғанын жеткізді.
«Бау шаруашылығы – аймақ үшін үлкен экономикалық маңызға ие жоба. Бұл жоба ауыл тұрғындары үшін жаңа жұмыс орындарын ашуға, аймақтың экономикалық әлеуетін арттыруға, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өнімдерін әлемдік нарықта танымал етуге мүмкіндік береді. Серіктестік үшін басты мақсат – тек сапалы өнім өндіру ғана емес, сондай-ақ ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыру арқылы аймақтық және республикалық деңгейде үлес қосу. Атап айтқанда, жергілікті халықтың әл-ауқатын жақсартуға, жұмыссыздықты азайтуға және ауыл шаруашылығының экспорттық әлеуетін арттыруға үлес қосу негізгі басымдықтардың бірі болып табылады»,-дейді «Отырар-Құрал» ЖШС басшысы Наятулла Бөрібаев.
Жергілікті тұрғындар да бұл бастамаға оң көзқараспен қарайды. Кәсіпкерлік пен ауыл шаруашылығын қолдау шараларының маңыздылығын атап өткен ауыл тұрғыны Асқар есімді азамат:
«Біздің аудан бұрын тек егін шаруашылығымен танымал болатын. Қазір бау-бақша ісі қарқын алып, заманауи технологиялар енгізіліп жатыр. Бұл тек қожалықтарға емес, қарапайым халыққа да жұмыс орындарын ашып, тұрмысымызды жақсартуға ықпал етеді», — деп өз пікірін білдірді.
Осы орайда Қоғам ауыл округіне арнайы келген аудан басшысы Қайрат Жолдыбайұлы шаруашылықты аралау барысында бау-бақша ісінің аудан экономикасына үлкен үлес қосатынын атап өтті. Сондай-ақ, мұндай жобалардың ауыл тұрғындарының әл-ауқатын жақсартып, жаңа жұмыс орындарының ашылуына септігін тигізетінін айтты. Әкім қарқынды бау көлемін арттыру қажеттігін жеткізе келе бұл бағыттағы жұмыстарды жандандыруға мемлекет тарапынан берілетін жеңілдіктер мен қолдауларды алудың тиімділігін жеткізді. Ол бұл жобаның аудандағы агроөнеркәсіп саласын дамытуға қосар үлесі зор екенін ерекше атап өтті.
Аудан әкімі Қайрат Жолдыбайұлы болашақта қарқынды бау шаруашылығын кеңейту бағытындағы жұмыстарды жалғастыру қажеттігінде еске салды. Оның айтуынша, аймақтағы ауыл шаруашылығы саласын дамыту елдің экономикалық өсуіне және әлеуметтік жағдайының жақсаруына айтарлықтай ықпал етеді. Әкім сонымен қатар мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығына көрсетілетін қолдаулар мен субсидиялардың тиімді пайдаланылуын бақылауда ұстайтынын айтты.
Қазіргі таңда Қазақстанда қарқынды бау шаруашылығы жаңа деңгейге шығып келеді. Аграрлық секторды жаңғырту мен инновациялық тәсілдерді енгізу осы саладағы өндірістің тиімділігін арттырып, аймақтардың экономикалық дамуына ықпал етуде. Аудан әкімдігінің баспасөз қызметінің хабарлауынша «Отырар-Құрал» шаруашылығының бұл бағыттағы табысты қызметі басқа кәсіпкерлерге де үлгі болып, аудан тұрғындарының ауыл шаруашылығына деген қызығушылығын арттыра бастаған.
Шаруашылық иесі Наятулла Бөрібаев өз кәсібінің маңыздылығы мен жауапкершілігін сезіне отырып, өңірдің климаттық ерекшеліктеріне сай жұмыс істеуде. Оның айтуынша, ағаш көшеттері үшін таңдалған сорттар жергілікті табиғатқа бейімделген, бұл олардың өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Сондай-ақ шаруашылық суару жүйесіне заманауи технологияларды енгізіп, су ресурстарын үнемді пайдалануға баса назар аударып келеді.
Тұрғындар бұл игі істі тек экономикалық жағынан ғана емес, экологиялық тұрғыдан да қолдайды. Ауыл тұрғыны Айгүл:
«Қарқынды бау-бақша біздің өңірге тек табыс көзі ғана емес, сонымен қатар табиғатымызды жасылдандырып, экологиялық жағдайды жақсартуға да ықпал етеді. Мұндай жобалар біз үшін үлкен көмек және біз оларды қолдауға дайынбыз», — дейді.
Бұл жоба тек аудан ғана емес, еліміз үшін де үлкен маңызға ие. Себебі, ауыл шаруашылығы — ел экономикасының басты салаларының бірі. Қарқынды бау шаруашылығы арқылы аймақтарда ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемін арттыру ғана емес, сондай-ақ ішкі нарықты сапалы өніммен қамтамасыз ету және экспорттық әлеуетті күшейту көзделген.
Жобаның келесі кезеңдерінде шаруашылық өнімдерінің түрлерін арттырып, заманауи технологияларды енгізу жұмыстары жалғасады. Наятулла Бөрібаевтың айтуынша, болашақта ауыл шаруашылығының жаңа бағыттары да қолға алынбақ. Мысалы, органикалық өнімдер өндірісіне көшу және экологиялық таза өнімдерді өндіру жоспарда бар. Бұл бастамалар Қазақстанның агроөнеркәсіп секторын жаңа деңгейге шығарып, ауыл шаруашылығы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.
