Қазақстан этникалық қазақтардың елге оралуын ынталандырып, олардың әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз етуге бағытталған кешенді саясатты жүзеге асырып келеді. Биыл жыл басынан бері республикаға 5,5 мыңнан астам қандас қоныс аударған.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, елге оралғандардың 45,8 пайызы – Қытайдан, 40,9 пайызы – Өзбекстаннан, ал қалғаны Ресей, Моңғолия және Түрікменстаннан келген. Қандастардың 60 пайызы еңбекке қабілетті жаста, 31 пайызы – балалар, 9 пайызы – зейнеткерлер санатына жатады. Todayinfo ақпараттық агенттігі тарихи отанына оралған қандастарға мемлекеттің қолдау шараларын талдап көрді.
Тұрғын үй мен көшуге қолдау
2025 жылы қандастарды қабылдауға арналған өңірлік квота 2 309 адамды қамтиды. Бұл бағдарлама негізінде Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар, Қостанай және Шығыс Қазақстан облыстарында қандастарға тұрғын үй жалдау және коммуналдық төлемдерді өтеу үшін субсидиялар қарастырылған. Мемлекет сондай-ақ еңбек күші тапшылығы бар өңірлерге қоныстанған қандастарға бір реттік көшу жәрдемақысын береді және жұмысқа орналасуға көмектеседі.
Еңбек және әлеуметтік құқықтар
Этникалық қазақтар Қазақстан азаматтарымен тең еңбек және әлеуметтік құқықтарға ие. Олар ресми еңбек шарты негізінде жұмыс істеп, міндетті әлеуметтік және медициналық сақтандыру жүйесіне қатыса алады. Сонымен қатар қандастар шағын бизнес ашуға арналған мемлекеттік гранттар мен жеңілдетілген несиелерге қол жеткізе алады. 2024 жылы елге оралған қандастардың 65 пайызы тұрақты жұмыспен қамтылған.
Медициналық және әлеуметтік қамтамасыз ету
Қандастар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне қатысып, алғашқы медициналық көмек, стационарлық ем, және дәрілік заттармен қамтамасыз ету қызметтерін пайдалана алады. Олар сондай-ақ зейнетақы мен әлеуметтік төлемдер жүйесіне қатысады.
Білім мен бейімделу
Қандастар мен олардың балаларына мектепке дейінгі және орта білім алу толық қолжетімді. Ал жоғары оқу орындарына түсу үшін жыл сайын этникалық қазақ жастарына «Қандас» квотасы бөлінеді. 2025 жылы бұл квота 2 мың грантты қамтыды. Өңірлерде қандастарға арналған қазақ тілі мен мәдениет курстары, интеграциялық бағдарламалар, және бейімдеу орталықтары жұмыс істейді.
Қандастардың ел дамуына қосқан үлесі
1991 жылдан бері Қазақстанға 1,1 миллионнан астам этникалық қазақ оралды. Олардың басым бөлігі Түркістан, Маңғыстау және Алматы облыстарында тұрақтаған. Қандастар бүгінде ауыл шаруашылығы, құрылыс, білім және қызмет көрсету салаларында белсенді еңбек етіп, ел экономикасының дамуына үлкен үлес қосып келеді.
Миграциялық саясат жөніндегі сарапшылардың пікірінше, қандастардың елге оралуы демографиялық өсім мен аймақтық экономикалық теңгерімге оң ықпал етеді.
Көші-қон комитетінің өкілдері атап өткендей, этникалық көші-қон – елдің адами капиталы мен еңбек ресурстарын толықтырудың маңызды тетігі.
Қазақстандағы қандастарға арналған мемлекеттік қолдау жүйесі олардың қоғамға бейімделуін, еңбек нарығына араласуын және толық интеграциялануын қамтамасыз етуге бағытталған.
Бұл саясат ұлттық бірлікті нығайтып, экономикалық тұрақтылықты арттыруға елеулі үлес қосып отыр.
Фото: istockphoto.com
