Тәжірибелі альпинист, екі баланың анасы Петра Таллер жеңілуге оңай көне қоймайды — әсіресе, обыр алдында.
2014 жылы ол 53 жасында Индонезиядағы ең биік шың – Карстенц пирамидасына (Пунчак-Джая, 4884 м) өрмелеп бара жатқанда әлсіздікті сезінді. Өзеннен өтерде кеудесін соғып алып, ол бірден ісініп, ауыра бастайды.
Германияға оралғаннан кейін дәрігерлер оның сүт безінен бес қатерлі ісік ісігін табады. Емдеу өте күрделі болды: лимфа түйіндерін алу, химия терапия, мастэктомия және сәуле терапиясы.
Арада екі жыл өтпей жатып, екінші омырауынан тағы да екі «обырға дейінгі» түйін табылады. Олар емдеуді қажет етпесе де, Таллер өзін қайта басына қайтып келгендей сезінді. Ақырында ол екінші омырауын да алдырып, қайта қалпына келтіруді шешеді.
«Мен науқаспын» деп ойлау – психологиялық тұрғыда әлсіретеді
«Мен өзімді науқас деп санамадым. Балаларыма да: «Мені ауырдым деп қарамаңдар» дедім. Дүкенге бардым, тамақ істедім, жалғызбасты ана болдым, жұмысымды жалғастырдым. Бұл – менің өмір сүру тәсілім», – дейді ол Zoom арқылы Мюнхендегі үйінен.
Ол өте белсенді адам болған: жүгіру, альпинизм, балаларымен жүзу, және ашық ауадағы спорт журналының баспагері әрі бас редакторы ретінде қызметін жалғастырған.
Алайда қатерлі ісікпен күрес кезінде ол адамдардың физикалық белсенділіктің маңызын білмейтініне таң қалды. Сондықтан 2015 жылы Outdoor Against Cancer (OAC) атты коммерциялық емес ұйым құрды. Ол саябақтарда аптасына тегін жаттығу сабақтарын, тауға шығу мен түнгі жорықтар ұйымдастырды.
Кейін ол өзге жаттықтырушыларды оқытып, олардың сабақ өткізуіне мүмкіндік берді. Еуропаның әртүрлі саммиттері мен конференцияларында құрылымды жаттығудың обырдан кейінгі сауығуға пайдасы туралы хабар тарата бастады.
Ғылыми негіз және 4×4 әдісі
2023 жылы Таллер спорт физиологы Рудолфс Цесейкомен бірігіп жұмыс істей бастады. Ол жаттығудың обырдың алдын алу мен қайталануын болдырмауға көмектесетініне сенеді. Қазір Цесейко – OAC-тің кеңесшісі.
«Онкологиядағы физикалық белсенділік жайлы 30 000-нан астам ғылыми зерттеу бар, соның ішінде өзіміздікі де», – деп жазады ол Facebook парақшасында.
Цесейко Норвегияда магистрлік зерттеуінде 4×4 әдісін қолданды. Бұл — жоғары қарқынды интервальдық жаттығу:
-
6 минут қыздыру,
-
4 рет 4 минуттық қарқынды жаттығу,
-
әр интервал арасында 3 минуттық белсенді демалыс.
Бұл әдіс VO₂ max (оттегіні сіңірудің ең жоғары деңгейі) көрсеткішін арттырады. Бұл – жүрек, қант диабеті, кейбір обыр түрлерінің даму қаупін анықтайтын маңызды көрсеткіш.
«VO₂ max жоғары адамдарда ерте өлім мен жүрек-қантамыр аурулары қаупі төмен болады. Сондықтан бұл әдіс – жүрек пен метаболизмді жақсартудың өте тиімді жолы», – дейді Таллер.
Табиғат — емнің өзі
Цесейко мен Таллердің жаттығуларының бәрі — ашық ауада, көбіне саябақтарда өтеді. Олар физикалық денсаулықпен қатар психикалық саулықты да жақсартуға бағытталған.
«Қорқыныш, депрессия, дәрменсіздік сезімі мазаласа немесе өзіңізге жаттығу арқылы көмектескіңіз келсе, біздің 4×4 сабағымызға қатысыңыз», – дейді Цесейко.
Таллер табиғаттың шипалық күшіне сенеді. Оның пікірінше, далада болу – шаршауды азайтады, өмір сапасын жақсартады және емге төзімділікті арттырады.
2018 жылы ол спорт ғалымы Торстен Шульцпен бірге неміс тілінде «Outdoor Against Cancer: Табиғатта спорт пен қозғалыс қатерлі ісікке қалай қарсы тұрады – тезірек қалпына келу, өмір сапасын жақсарту, жақсырақ болжам» атты кітап жазды.
Қазір OAC ұйымы 18 елде жұмыс істейді (Марокко, Испания, Португалия, Австрия, Латвия және т.б.) және 800 сертификатталған жаттықтырушысы бар.
Жаттығудың обырдан кейінгі қалпына келуге пайдасы ғылыми дәлелденген
Thaller мен OAC әдісін қолданған жүздеген адамның тәжірибесі жаттығудың көмектесетінін дәлелдеді. Бұған ғылыми зерттеулер де қосылды.
2021 жылы British Medical Bulletin журналында жарияланған 180 зерттеуді шолуда:
«Қатерлі ісікке дейін, ем кезінде және одан кейін белсенді өмір салты – әртүрлі обыр түрлеріндегі жанама әсерлерді азайтады, жалпы өмір сүру ұзақтығын арттырады және қайта пайда болу ықтималдығын төмендетеді» деп жазылған.
2025 жылғы тың жаңалық: Жаттығу дәріден де тиімді болуы мүмкін
2025 жылғы маусымда New England Journal of Medicine журналында жарық көрген зерттеу сенімді дәлел келтіреді.
889 адамнан тұратын (көбі – асқазан-ішек обыры бар) топ 3 жылға созылған құрылымды жаттығу бағдарламасына қатысқан. Олар апта сайын 3–4 рет 45–60 минуттық серуенге шыққан. Нәтиже – өмір сүру ұзақтығы мен аурусыз кезең айтарлықтай артқан.
«Бірінші рет медицина тарихында жаттығудың обырдың қайталануын және өлімді кейбір дәрілерден де жақсы алдын алатыны дәлелденді», – дейді АҚШ-тағы Клиницист онкологтар қоғамының (ASCO) бас дәрігері Джули Гралоу.
Йель университетінің докторы Памела Кунц: «Емнен кейін жаттығу – қолжетімді және тиімді. Бұны бүкіл әлемге енгізу керек», – деп қосты.
Таллердің басты мақсаты — OAC жұмысын кеңейту
«Бұл – обырмен күрес қана емес. Бұл — өз денсаулығыңды арттырып, қоғамға үлес қосу. Өз денсаулығыңа өзің жауаптысың. Тек дәрігерлерге артып қою жеткіліксіз. Өз өміріңді өзің құтқаруың керек», – дейді Таллер.
Қысқаша айтқанда, Таллердің өмірі – обырдан кейін де өмірдің мүмкін екенін, ал жаттығу — денсаулықты қалпына келтірудің қуатты құралы екенін дәлелдейтін жарқын мысал.
Авторы: Тара Лоудер Уилкинсон
