2025 жылдың қаңтарынан бастап қазақстандықтардың өмірінде бірқатар өзгерістер орын алады. Todayinfo.kz порталы осы өзгерістерге шолу жасап көрді.
1. Ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) мен айлық есептік көрсеткіш (АЕК) өзгереді
2025 жылға арналған ЕТЖ және АЕК мөлшері бекітілді. Өзгерістер 1 қаңтардан бастап күшіне енеді. ЕТЖ мөлшері өзгеріссіз қалып, өткен жылдағыдай 85 мың теңгені құраса, АЕК 3 932 теңгеге дейін өседі (2024 жылы 3 692 теңге болған).
Ең төменгі күнкөріс деңгейі де 46 228 теңгеге дейін көтерілді (2024 жылы 43 407 теңге болған).
2. Зейнетақы мөлшері өседі
1 қаңтардан бастап ең төменгі зейнетақы мөлшері 62 771 теңгені құрайды (2024 жылы 57 853 теңге болған). Ең төменгі мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі 32 360 теңге (2024 жылы 28 215 теңге), ал базалық зейнетақының ең жоғары мөлшері 50 851 теңге болады.
Жас ерекшелігіне байланысты және еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері 8,5 пайызға өседі.
3. Мемлекеттік жәрдемақылардың барлық түрлері көбейеді
- Мүгедектік бойынша жәрдемақылар 6,5 пайызға өседі:
- I топтағы мүгедектер 101 702 теңге (2024 жылы — 95 496 теңге);
- II топтағы мүгедектер 81 362 теңге (бұрын 76 397 теңге);
- III топтағы мүгедектер 55 474 теңге (бұрын 52 089 теңге) алатын болады.
- Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері жаңа жылдан бастап:
- 1 асырауындағы адамға 42 530 теңге (2024 жылы — 39 935 теңге);
- 2 асырауындағы адамға 78 588 теңге (2024 жылы — 73 792 теңге);
- 3 асырауындағы адамға 104 013 теңге (2024 жылы — 97 666 теңге);
- 4 асырауындағы адамға 120 193 теңге (2024 жылы — 112 859 теңге);
- 5 асырауындағы адамға 127 127 теңге (2024 жылы — 119 370 теңге);
- 6 және одан да көп асырауындағы адамға 138 684 теңге (2024 жылы — 130 221 теңге) болады.
- Бала тууға байланысты берілетін біржолғы мемлекеттік жәрдемақы мөлшері:
- бірінші, екінші және үшінші балаға 149 416 теңге (2024 жылы — 140 296 теңге);
- төртінші және одан да көп балаға 247 716 теңге (2024 жылы — 232 596 теңге) болады.
- Бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты төленетін жәрдемақы мөлшері 2025 жылы:
- бірінші балаға 22 648 теңге (2024 жылы — 21 266 теңге);
- екінші балаға 26 777 теңге (бұрын 25 143 теңге);
- үшінші балаға 30 866 теңге (бұрын — 28 982 теңге);
- төртінші және одан да көп балаға 34 995 теңге (2024 жылы — 32 859 теңге) болады.
- Көпбалалы отбасыларға арналған жәрдемақы 2025 жылы:
- төрт балаға 63 030 теңге (2024 жылы — 59 183 теңге);
- бес балаға 78 797 теңге (бұрын 73 988 теңге);
- алты балаға 94 565 теңге (бұрын 88 793 теңге);
- жеті балаға 110 332 теңге (бұрын 103 598 теңге) болады. Сегіз және одан да көп баласы бар отбасыларға арналған жәрдемақы әр балаға 15 728 теңге (бұрын 14 768 теңге) құрайды.
4. Кедейлік шегі өзгереді
2025 жылдың қаңтарынан бастап кедейлік шегі мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекке өтініш бергенге дейінгі тоқсандағы медиандық табыстың 35 пайызына тең болады, бірақ сол кезеңдегі өңірлік ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызынан төмен болмауы тиіс. Бұған дейін кедейлік шегі мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекті тағайындауға өтініш берген тоқсанға дейінгі тоқсанда есептелген ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызы мөлшерінде анықталатын.
Медиандық орташа жан басына шаққандағы ақшалай кіріс – бұл халықтың бір жартысының орташа жан басына шаққандағы ақшалай кіріс мәні медианадан төмен, ал екінші жартысының мәні медианадан жоғары болатын кіріс деңгейі.
5. Егуден бас тарту электронды түрде рәсімделеді
Енді қазақстандықтар егуге келісім беру немесе одан бас тарту туралы шешімді электронды түрде бере алады. Сондай-ақ, егілген адамға шақырту алған медицина қызметкері бұл шақыртуға дереу қызмет көрсетіп, шұғыл медициналық көмек көрсетуі және көрсетілімдері болған кезде оны ауруханаға жатқызуы тиіс. Иммундаудан кейінгі қолайсыз көріністерге күдік туындаған жағдайда медицина қызметкері халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесіне шұғыл электронды хабарлама жібереді.
6. Тегін дәрі-дәрмектер тізімі қысқарды
1 қаңтардан бастап Қазақстанда азаматтарға кепілдендірілген тегін медициналық көмек көлемі шеңберінде берілетін дәрілік заттардың тізбесі қысқарды. Енді қазақстандықтар «Фуросемид» таблеткаларын, «Ивабрадин» таблеткаларын, «Олодатерол және Тиотропия бромиді, ингаляцияға арналған ерітінді», «Софосбувир» таблеткаларын, «Прегабалин» капсулаларын және тағы 9 атауды тегін ала алмайды.
7. Мүгедектікті сырттай белгілеу форматы
Енді қазақстандықтар мүгедектікті сырттай растай алады, бұл ретте Мүгедектікті және еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесін сырттай проактивті форматта белгілеу тәртібін реттейтін Әлеуметтік кодекстің 156-бабына сәйкес. Атап айтқанда, көрсетілген жағдайларда медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуге уәкілетті мемлекеттік орган тәуелсіз медициналық-әлеуметтік сараптама сарапшыларын сараптамалық қызметтер көрсету туралы келісімшарт негізінде тартады.
Тізімге ену үшін өтініш беріп, бірқатар растайтын құжаттарды қоса беру, содан кейін тестілеуден өту керек. Тесттер мүгедектерді әлеуметтік қорғау саласындағы ҚР заңнамасы, МӘС жүргізу негіздері, куәландырылатын адамның әлеуметтік қорғау шараларына қажеттіліктерін бағалау бойынша 90 сұрақтан тұрады.
8. Жас қазақстандықтар үшін энергетикалық сусындарға тыйым салынады
Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы кодекске «энергетикалық сусын» ұғымы енгізілді. Бұл – құрамында кофеин және оның өсімдіктері (өсімдік сығындылары), таурин, гуарана, мате бар, сондай-ақ құрамында дәрілік өсімдіктер мен олардың сергітетін әсері бар сығындылары, қант, минералды заттар, жеңіл сіңірілетін көмірсулар, дәрумендер мен витамин тәрізді заттар, энергетикалық алмасу субстраттары мен стимуляторлары бар, оларды шамадан тыс тұтынған кезде адам ағзасына жағымсыз әсер ететін алкогольсіз және құрамында спирті аз сусын. Кофе мен шай бұл тізімге кірмейді.
Сондай-ақ, энергетикалық сусындарды тұтынуды болдырмау және шектеу жөніндегі шаралар енгізілуде. 21 жасқа толмаған адамдарға, сауда автоматтары, өзге де электрондық немесе механикалық құрылғылар арқылы сатушының тікелей қатысуынсыз, сәйкестігін бағалау (растау) туралы құжаттарсыз энергетикалық сусындарды сатуға тыйым салынады.
9. ЖОО-ға түсу кезіндегі жаңа квоталар
Атап айтқанда, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер, бала кезінен мүгедектер, мүгедек балалар қатарындағы азаматтар үшін мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде ЖОО-ға оқуға түсу кезіндегі қабылдау квоталары 2 пайызға (2024 жылы 1 пайыз болған) өзгерді. Басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлері, жеңілдіктері бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне теңестірілген ардагерлер үшін — 0,2 пайыз (0,5 пайыз болған), бала кезінен мүгедек, бірінші немесе екінші топтағы мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардан шыққан балалар үшін — 2 пайыз (1 пайыз болған), ҚР азаматтары болып табылатын, әскери қызмет өткергендер үшін — 2,5 пайыз (бұрын бұл квота болмаған) болып өзгерді.
Қалған квоталар өзгеріссіз қалды.
10. Такси агрегаторлары мен такси жүргізушілерінің жұмыс ережелері өзгерді
Интернет-платформаларды және (немесе) платформалық жұмыспен қамтудың мобильдік қосымшаларын пайдалана отырып, қызмет көрсетуді немесе жұмыстарды орындауды жүзеге асыратын жеке тұлғалар, дара кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар такси тасымалдаушысы ретінде қызметті бастамас бұрын жергілікті атқарушы органға қызметтің басталғаны туралы хабарлама жіберуге міндетті.
Такси агрегаторлары жүргізушімен еңбек шартын жасасқаннан кейін ғана оған жеңіл таксиді басқаруға рұқсат бере алады. Хабарламаны беру автоматты түрде жүзеге асырылады. Осы талаптардың сақталуын бақылау ақпараттық-диспетчерлік такси қызметіне жүктеледі. Сонымен қатар, интернет-платформалар немесе мобильді қосымшалар арқылы жұмыс істейтін такси жүргізушілері автокөлік құралын жалдау шарты бойынша таксимен жолаушылар мен багажды тасымалдау қызметтерін көрсетуге құқылы.
Міне, мәтіннің жалғасы:
11. Бизнеске қаржылық емес қолдау
Кәсіпкерлікті қолдау және дамыту мақсатында өтеусіз негізде консультативтік, білім беру қызметтерінің кешені ұсынылады. Шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің хабарлама тәртібінің орнына мәлімдемелік тәртіп енгізіледі.
12. Арнаулы әлеуметтік қызмет көрсететін ұйымдарға лицензия
2025 жылы арнаулы әлеуметтік қызмет көрсететін ұйымдарды лицензиялау енгізіледі. Лицензияларды Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы реттеу және бақылау комитеті беретін болады. Ведомствоның анықтамасына сәйкес, лицензия бас, иеліктен шығарылмайтын, тегін және лицензиат оны басқа жеке немесе заңды тұлғаға бермейді. Лицензия қазақ және орыс тілдерінде беріледі.
13. Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің жалақысы
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап құқық қорғау органдары қызметкерлерінің лауазымдық жалақыларының мөлшері үш жылда бір рет республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген мөлшерде көтерілетін болады.
14. Еңбек мигранттарына арналған құжаттарды ресімдеу ережелеріне өзгерістер
2025 жылдан бастап еңбекші иммигранттарға рұқсат берудің жаңа ережелері енгізіледі. Ережелер «еңбекші иммигранттар», «еңбекші иммигрантқа рұқсат», «жұмыс беруші-жеке тұлға», «шетелдік жұмыс күшін тартуға квота» ұғымдарымен толықтырылды.
Сонымен қатар, еңбекші иммигранттарға 12 айға дейінгі мерзімге рұқсат берудің жеңілдетілген тетігі енгізілді, сондай-ақ рұқсатты беруден және ұзартудан бас тарту негіздері нақтыланды.
15. Тұрғын үй-құрылыс кооперативін (ТҚК) онлайн тіркеу
Қаңтар айынан бастап тұрғын үй-құрылыс кооперативіне қатысу шартын онлайн режимде тіркеуге болады.
Ол үшін тұрғын үй-құрылыс кооперативі (қызмет алушы) үлескермен шарт жасасқан сәттен бастап 5 жұмыс күні ішінде қызмет берушіге электрондық нысанда тіркеуге өтінім жіберуі тиіс. Өтінімде үлескермен жасалған шарттың өзі, үлескердің дербес деректері және сатып алынған үлес туралы ақпарат болуы керек.
ТҚК үлескердің дербес деректерін, соның ішінде осы деректерді үшінші тұлғаларға беруді қоса алғанда, жинауға және өңдеуге келісімін алуды қамтамасыз етеді. Жүйе өтінімді жіберілген күні тіркейді.
16. Төлқұжат бланкілерін Ұлттық банк басып шығарады
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Банкнот фабрикасы арнайы қорғаныс дәрежесін талап ететін баспа өнімдерін жеткізуші болып айқындалды. Банкнот фабрикасы түрлі құжаттардың 133 түрін шығаратын болады. Олардың ішінде: төлқұжат пен жеке куәлік бланкілері; туу туралы, неке қию туралы, қайтыс болу туралы куәліктер; мектепті, колледжді, жоғары оқу орнын бітіргені туралы дипломдар; түрлі аттестаттар; тасымалдаушыларға арналған құжаттар мен рұқсаттар; жүргізуші куәліктері, техпаспорт; теңіз кемелеріне арналған құжаттар бар.
17. Шетелдіктерге ЖСН беруге тыйым салынады
Қазақстанның Ресейдегі және Беларусьтегі елшіліктері 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап шетелдіктерге ЖСН беруді тоқтататынын мәлімдеді. Осыған орай, 2024 жылы 400 мыңнан астам шетелдікке ЖСН рәсімделгені белгілі болды (оның ішінде: Ресей — 233 013, Өзбекстан — 121 719, ҚХР — 25 654, Тәжікстан — 13 846, Қырғызстан — 9308). 2023 жылы — 376 966 (оның ішінде: Ресей — 181 271, Өзбекстан — 114 153, ҚХР — 15 795, Қырғызстан — 14 322, Тәжікстан — 14 175).
PS:
2025 жылдың қаңтарынан бастап Қазақстан азаматтарының өмірінде бірқатар өзгерістер орын алады. Бұл өзгерістер әлеуметтік-экономикалық саланың түрлі аспектілерін қамтиды.
