Интернет алаяқтығы, бөтен атпен несие рәсімдеу және кредиттік карталарды заңсыз пайдалану – қазіргі қоғамдағы өзекті мәселелердің бірі. Ресейде жақында қабылданған заңға сәйкес, егер алаяқтар тарапынан несие рәсімделсе, оны өтеу жауапкершілігі азаматтарға емес, қаржы институттарына жүктеледі. Қазақстан үшін де осындай құқықтық тетік енгізу қажеттігі туындап отыр.
Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Ресей заңы: жаңа ережелердің мәні қандай?
Ресей Федерациясы қабылдаған жаңа заң бойынша, егер жәбірленушінің жеке деректері заңсыз қолданылғаны дәлелденсе, несие беруші мекеме қарызды кешіреді немесе оны өзі өтейді. Бұған дейін алаяқтық құрбандары жылдар бойы соттасуға, банк есепшоттарын бұғаттатуға мәжбүр болған. Ал жаңа заң банктер мен микроқаржы ұйымдарының жауапкершілігін арттырып, оларды несие беру процесін қатаң бақылауға міндеттейді.
АҚШ тәжірибесі: тұтынушы құқығын қалай қорғайды?
АҚШ-та қаржы ұйымдары клиент қауіпсіздігін бірінші орынға қояды. Егер кредит картасы немесе жеке деректер ұрланса, банк жедел әрекет етіп, шотты бұғаттайды және жаңа карта шығарады. Егер алаяқтар заңсыз төлем жасаса, клиент банкке хабар беріп, полицияға арыз жазады. Тергеу нәтижесінде банктің өз қателігі дәлелденсе, шығынды банк немесе төлем қабылдаған дүкен өтейді.
Бұл механизм қаржы ұйымдарын клиенттерін мұқият тексеруге және алаяқтықтың алдын алуға ынталандырады.
Қазақстандағы жағдай: неге заң қажет?
Соңғы жылдары Қазақстанда бөтен атпен несие алу және онлайн алаяқтық әрекеттер көбейді. Алаяқтар азаматтардың жеке мәліметтерін пайдаланып, түрлі қаржы ұйымдарынан несие рәсімдейді. Мұндай жағдайда жәбірленушілер:
- Банктермен және коллекторлармен ұзаққа созылған дауға тап болады,
- Көп уақытын, жүйкесін және қаражатын сотта қорғауға мәжбүр,
- Көбіне өздерінің кінәсіздігін дәлелдей алмай, қарызды төлеуге мәжбүр болады.
Қандай шаралар қажет?
- Заңнаманы өзгерту – Қазақстанда да Ресей үлгісіндегі заң қабылданып, алаяқтық несиелерді банктер мен МҚҰ-лар өтеуі тиіс.
- Қаржы ұйымдарының жауапкершілігін арттыру – банктер клиентті мұқият тексеріп, алаяқтықтың алдын алу үшін IT жүйелерін жетілдіруі керек.
- Тұтынушы құқығын қорғау – жәбірленушілер үшін жылдам шешім қабылдайтын мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар құрылуы тиіс.
- Халықты ақпараттандыру – азаматтар алаяқтық схемалардан сақтану жолдарын біліп, жеке деректерін қорғауы қажет.
Қазақстанда қаржы ұйымдарының жауапкершілігін күшейту, тұтынушы құқығын қорғау және алаяқтарға қарсы тиімді тосқауыл қою – кезек күттірмейтін мәселе. Ресей мен АҚШ тәжірибесі көрсеткендей, дұрыс заңнамалық шешімдер азаматтардың қаржылық қауіпсіздігін арттырады және алаяқтықтың алдын алады.
