Қазақстанда бизнес ашуды жоспарлап, ЖК (жеке кәсіпкерлік) немесе ЖШС (жауапкершілігі шектеулі серіктестік) арасындағы таңдау қиын болып тұр ма? Бұл мақалада ЖК мен ЖШС айырмашылықтары, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері, жауапкершілігі мен салық жүйесі туралы жан-жақты түсіндіреміз. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі finratings.kz сайтына сілтеме жасап хабарлайды.
Бизнесті тіркеу: ЖК және ЖШС айырмашылықтары
Жеке кәсіпкер (ЖК) – өз атынан бизнес жүргізетін жеке тұлға. ЖК тіркеу процесі өте қарапайым және тегін, ол үшін жеке куәлік пен өтініш беру жеткілікті. Тіркеуді онлайн түрде eGov арқылы жасауға болады. ЖК үшін құрылтайшылардың болуы мүмкін емес – бизнес тек бір адамға тиесілі.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) – жеке заңды тұлға болып табылады. Тіркеу процесі күрделілеу: құрылтайшылар шешімі, директорды тағайындау, жарғы және құрылтай шарты талап етіледі. ЖШС-ны бірнеше адам, тіпті басқа компаниялар да құра алады. Жарғылық капитал ең аз дегенде 1 теңгені құрайды. Тіркеу eGov порталында ЭЦҚ арқылы жүргізіледі.
Жауапкершілік пен тәуекелдер
ЖК жеке мүлкімен толық жауапты. Бизнесте шығындар немесе қарыздар болған жағдайда, кәсіпкердің жеке мүлкі (пәтер, автокөлік, жеке шоттағы қаражат) тәркіленуі мүмкін.
ЖШС тек компанияның мүлкімен жауап береді. Компания банкротқа ұшыраса, құрылтайшылардың жеке мүлкіне қауіп жоқ. Бұл ірі бизнес үшін ыңғайлы, бірақ кішігірім кәсіпке артық болуы мүмкін.
Имидж және серіктестермен жұмыс
ЖШС бизнес серіктестер мен клиенттерге анағұрлым сенімді көрінеді. Мемлекеттік тендерлер мен ірі компаниялармен жұмыс істеуде ЖШС артықшылық береді. ЖК шағын бизнес үшін, жергілікті сауда немесе қызмет көрсету саласында тиімді.
Бизнесті сату мүмкіндігі
ЖШС-ны сатуға немесе үлесіңізді беруге болады. ЖК бизнесін сатуға болмайды, тек жеке мүлікті бөлек сатуға мүмкіндік бар.
Салық режимдері: ОСН, УСН, бөлшек сауда салығы
Қазақстанда ЖК және ЖШС үш негізгі салық режимін пайдалана алады:
- Жалпыға бірдей белгіленген режим (ОСН): ЖК табысынан 10%, ЖШС табысынан 20% төлейді.
- Жеңілдетілген режим (УСН): екі форма үшін де 3% табыс салығы, қызметкерлер саны 30-дан аспауы керек, жартыжылдық табыс лимиті – 94,5 млн теңге.
- Бөлшек сауда салығы: жеке тұлғаларға сатылған тауардан түскен табысқа 4%, заңды тұлғалардан түскен табысқа 8% салық алынады. Бұл режим бөлшек сауда, қоғамдық тамақтану саласына тиімді.
Бухгалтерлік есеп және есептілік
ЖК жеңілдетілген режимде толық бухгалтерлік есеп жүргізбейді, тек кіріс-шығысты есептеп, жарты жылда бір рет декларация тапсырады.
ЖШС бухгалтерлік есепті толық жүргізуі керек. Жеңілдетілген режимде есеп беру екі рет, жалпы режимде жыл сайын міндетті түрде толық жүргізіледі.
Қай түрді таңдаған дұрыс?
- Шағын бизнес, бір иесі бар кәсіп үшін ЖК тиімді: салықтары төмен, бухгалтерия қарапайым.
- Серіктестері бар немесе ірі жобалар үшін ЖШС дұрыс: жеке мүлік қауіпсіздігі, өсу мүмкіндігі бар.
- Мемлекеттік тендерлер мен ірі клиенттер үшін ЖШС қолайлы: серіктестер мен клиенттердің сенімі артады.
- Тәуекелі аз немесе сынақ жобалар үшін ЖК таңдаған дұрыс: рәсімдеу мен жабу оңай.
Жалпы, бизнестің түрін таңдау – стратегиялық шешім. Жеке мақсатыңызды, өсу перспективасын және қабылдауға дайын тәуекелдерді ескере отырып, өзіңізге ең тиімді нұсқаны таңдаңыз.
