Қарттықты құрметтеу және үлгі тұту, қарт адамдардың сіңірген еңбектерін, мемлекеттің дамуына қосқан көптеген үлестерін мойындау белгісі ретінде Қазақстанда жыл сайын 1-қазан күні Халықаралық қарттар күні аталып өтуде. Бүгінгі таңда Түркістан қаласында 16 224 зейнеткерлер тұрады. Ардагерлерді әлеуметтік қорғау шаралары орталық деңгейде, сондай-ақ, аймақтық деңгейде де жүзеге асырылуда, — деп хабарлайды Todayinfo.kz ақпараттық агенттігі.
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылдың 22 ақпанындағы «Аға буын азаматтарының жағдайын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі «Белсенді ұзақ өмір сүру» іс-шаралар жоспарын бекіту туралы №47 бұйрығына сәйкес өңірлерде «Белсенді ұзақ өмір» орталықтарын ашу тапсырылған. Ардагерлермен мен зейнеткерлерге қамқорлық жасау, қарт адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту, оның ішінде жүйелі бос уақытты ұйымдастыру, оларды қоғамның белсенді өміріне тарту мемлекетіміздің саясатының басым бағыттарының бірі болып табылады. «Белсенді ұзақ өмір» орталығының мақсаты — зейнет жасындағы адамдардың салауатты өмір сүруі мен денсаулығына оң жағдай жасау болып табылады. Өзіне-өзі қызмет ету және белсенді қимыл-қозғалыс қабілетін сақтаған қарт адамдарға әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-білім беру, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-тұрмыстық және бос уақытты пайдалы өткізудің кешенін ұсыну, олардың белсенді өмір сүру салтын сақтау және дамыту.
Осыған орай, Түркістан қаласы әкімдігінің «Инфрақұрылым және коммуникациялар бөлімі» мемлекеттік меншігіндегі Түркістан қаласындағы, О.Мұсабекова көшесі, №2 үйде орналасқан ғимараты белгіленді. Ғимараттың ауданы 863,5 шаршы метрді құрайды. 2021 жылы 13 желтоқсан күні №2224 Түркістан қаласы әкімдігімен қаулы шығарылды. 2024 жылы Түркістан қалалық жергілікті бюджеттен «Белсенді ұзақ өмір» орталығын ұстау мен олардың жұмыс істеуін қаржыландыруды қарастыру бойынша өажетті қаражат бөлініп, 42 штаттық бірлік құрылды. Бүгінгі таңда Орталықта күнделікті 60-70 зейнеткер тиісті қызметтерін, бір айда 120-150 адам қызметтермен қамтылуда. Жыл басынан бері 3 480 адамға қызмет көрсету жоспарланып, кәзіргі таңда 2 420 адамға қызмет көрсетілуде.
Орталықта 7 бағыт бойынша қызметтер ұйымдастырылады. Олар, әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-құқықтық, әлеуметтік-ағартушылық, әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-еңбек, әлеуметтік-демалыс. Бұл бағыттағы жұмыстар жалғасуда. Көрсетілетін қызметтің 7 бағыты бойынша осы кезге дейін 13 024 қызмет көрсетіледі. 2021 жылдың 13 желтоқсанында Түркістан қаласы әкімдігінің №2224 Қаулысымен мүмкіндігі шектеулі және зейнет жасындағы азаматтарға әлеуметтік сүйемелдеу қызметтерді көрсететін орталығы құрылды. Оның құрамында «TEN QOGAM» бөлімшесі ашылып, жеке тәсілді еңгізу және қызмет бенефициарлармен кері байланысты қамтамасыз ете отырып, әлеуметтік-тұрмыстық ортаға бейімделуіне бағытталған мүгедектігі бар адамдардың лайықты еңбекке, жұмыспен қамтуға және экономикалық тәуелсіздік құқығын асыруға кешенді қызмет көрсетеді. 2024 жылы Түркістан қалалық жергілікті бюджеттен «TEN QOGAM» орталығын ұстау мен олардың жұмыс істеуін қаржыландыруды қарастыру бойынша 80 496,0 мың теңге бөлінді. 20 штаттық бірлік құрылды. Аталған орталықта мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қолдау жұмыстары да жүйеленген.
«Бүгінгі таңда Түркістан қаласында 11 018 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі азаматтар тұрады. Жыл басынан бері 720 адамға қызмет көрсету жоспарланып, қыркүйек айын қосқанда 530 адамға қызмет көрсетілді. Атап айтқанда: Әлеуметтік медициналық көмек бойынша — 1436, Әлеуметтік-психологиялық көмек бойынша – 530, Әлеуметтік-құқықтық көмек бойынша – 59, Әлеуметтік-ағартушылық көмек бойынша – 56, Әлеуметтік-экономикалық көмек бойынша – 87, Әлеуметтік-еңбек көмек бойынша – 49, Әлеуметтік-демалыс көмек бойынша – 55. Жеті бағыт бойынша жыл басынан бері 2 272 қызмет көрсетілді. Оның ішінде «Мансап ортылқпен бірлесіп, ақылы қоғамдық жұмысқа 17 мүмкіндігі шектеулі азамат және 4 мүмкіндігі шекшеулі азамат тұрақты жұмысқа орналасып, сүйемелдеу қызметі көрсетілуде. Мемлекет тарапынан бөлінген қайтарымсыз грантқа 10 үміткер қатысып, 5 қызмет алушы мемлекеттік қайтарымсыз грант жеңімпазы болып, жеке ісін ашуға сүйемелдеу жұмыстары жүргізілуде», -деп хабарлады Түркістан қаласы әкімдігінің баспасөз қызметі.
Айта кетейік, Мемлекет ардагерлер алдындағы борышын терең сезінеді. Күнделікті қамқорлық пен қолдауды қажет ететін борыш бүгінде мемлекеттік әлеуметтік саясаттың бір бөлігіне айналып отыр. Халықаралық Қарттар күні 1990 жылы 14 желтоқсанда БҰҰ Бас Ассамблеясымен жарияланған. Қарттар күнін атап өтудің мақсаты – қарттардың проблемаларына қоғамның назарын аудару; қоғамның демографиялық қартаю проблемасы, қарт адамдардың жеке және әлеуметтік қажеттіліктері, олардың қоғамның дамуына қосқан үлесі, қарт адамдарға деген қарым-қатынасты өзгерту мәселелерінен халықтың хабардарлығын арттыру, қарт адамдардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету, қоғам өміріне қатысуын, қажетті күтім, олардың ішкі әлеуеті мен абыройын қорғау үшін жағдайлар жасау. Әр азаматқа қартайған шақта лайықты өмірді қамтамасыз ету – Қазақстан Республикасы Үкіметінің әлеуметтік саясатының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.
Қазақстандық әрбір жаңа ұрпақ үлкендердің даналығын, тәжірибесі мен қадір-қасиеттерін үлгі тұтады. Соғыс жылдары жауынгерлік ерлігімен олар бейбітшілікті қорғап, сақтап қалды, сол үшін аштық пен қайғы-қасіретті бастан кешті, соғыстан кейінгі жылдары құлдыраған халық шаруашылығын қайта қалпына келтіріп, өз еңбектерімен экономиканың дамуына зор үлестерін қосты.
Бүгін әлем халқы, оның ішінде Қазақстан Халықаралық қарттар күнін атап өтіп жатыр. Елімізде жасы бойынша 2,4 миллионнан астам зейнеткер тұрады. Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасына сәйкес базалық зейнетақы мөлшері жыл сайын инфляция деңгейіне, ал ынтымақты зейнетақы мөлшері инфляция деңгейінен 2%-ға ілгері индекстеледі.
Мәселен, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап ынтымақты зейнетақылардың мөлшері 9%-ға ұлғайтылды және ең төменгі күнкөріс деңгейі көлемінің өзгеруіне байланысты базалық зейнетақының мөлшері арттырылды.
Елімізде базалық зейнетақының мөлшері кезең-кезеңімен арттырылып жатыр. Осылайша, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап оның ең төменгі мөлшері ең төмен күнкөріс деңгейінің 60%-ынан 65%-ына дейін, ал ең жоғары мөлшері 100%-ынан 105%-ына дейін арттырылды.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, қарт адамдарды қолдау, оларға әлеуметтік қызмет көрсету деңгейін арттыру, қоғамдық өмірге тарту бойынша шаралар жүргізіліп жатыр. Республикада 92 Белсенді ұзақ өмір сүру орталығы ашылып, жұмыс істейді. Орталықтардың жұмысына биыл жергілікті бюджеттерден 5,9 млрд теңге бөлінді.
Белсенді ұзақ өмір сүру орталықтары «бір терезе» қағидаты бойынша үш бағытта жұмыс істейді: белсенді ұзақ өмір сүру, денсаулық мәдениеті және қоғаммен байланыс. Орталықтардың қызметі егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға, өнімді және белсенді ұзақ өмір сүруді ынталандыруға, оның ішінде жүйелі бос уақытты ұйымдастыруға (йога, скандинавиялық жүріс, цифрлық сауаттылықты арттыру, мотивациялық және кәсіпкерлік курстар, ағылшын тілі курстары және т.б.), қарттардың еркіндігін қамтамасыз етуге, қоғам өміріне қатысуға бағытталған.
«1 қазанда елімізде Қарттар күніне орайластырылған айлық басталады. Облыстардың, қалалар мен аудандардың әкімдері, кәсіпорындар мен ұйымдардың басшылары аға буын азаматтарын әлеуметтік қолдау жөніндегі іс-шараларды, еңбек ұжымдарында кездесулерді, амбулаториялық-емханалық ұйымдарда Ашық есік күндерін және басқаларды өткізетін болады», – делінген министрліктің хабарламасында.
Сонымен қатар Қарттар күніне орай Астана қаласында, Ақмола (ең төменгі зейнетақы алушыларға), Қарағанды (75 жастан асқан азаматтарға), Павлодар (ең төменгі зейнетақы алушыларға және 80 жастан асқан азаматтарға), Шығыс Қазақстан (90 жастан асқан азаматтарға), Маңғыстау (70 жастан асқан азаматтарға 25 қазанға қарсы), Түркістан (жалғызбасты зейнеткерлерге және 100 жастан асқан азаматтарға) облыстарында, сондай-ақ Ұлытау облысында (70 жастан асқан азаматтарға және мүгедектігі бар адамдарға) 235,8 мың адамды қамти отырып, жалпы сомасы 2,7 млрд теңгеге біржолғы материалдық көмек көрсетіледі.
Жалпы, биыл жергілікті бюджеттердің мүмкіндіктерін ескере отырып және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі аясында қарттарды әлеуметтік қолдауға 12,4 млрд теңгеден астам қаражат бағытталды, оның ішінде:
-
- азық-түлік жиынтығын ұсынуға – 229,4 млн теңге (26,5 мың адам);
- жеңілдікпен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге – 2 млрд 318 млн теңге (62,2 мың адам);
- тіс протездеуге – 515,5 млн теңге (3,9 мың адам);
- санаторийлік-курорттық емдеуді ұсынуға – 3 млрд 448 млн теңге (23,3 мың адам);
- тұрғын үйді жөндеуге – 31,4 млн теңге (189 адам);
- отынмен қамтамасыз етуге – 75,6 млн теңге (2,6 мың адам);
- жалпы пайдаланудағы көлікте жеңілдікпен жол жүруді ұсынуға – 5 млрд 179 млн теңге (409,9 мың адам);
- көмектің басқа түрлеріне – 638,4 млн теңге (81,5 мың адам).
Халықаралық қарттар күні 1990 жылы 14 желтоқсанда Біріккен ұлттар ұйымы Бас ассамблеясының 45-сессиясында жарияланған.
