Қазақстан билігі мөлшерлемелерді бақылаудан бас тартты
2025 жылдың наурыз айынан бастап Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры (ҚДКБҚ) теңгелік депозиттер бойынша шекті мөлшерлемелерді толықтай алып тастайды. Енді банктер пайыздық мөлшерлемелерді нарықтық жағдайларға сәйкес өз бетінше белгілей алады. Бұл қаржы ұйымдары үшін үлкен еркіндік береді, бірақ салымшылар үшін жаңа өзгерістер әкеледі. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Бұған дейін ҚДКБҚ депозиттік мөлшерлемелерді қатаң реттеп келген. Бұл банктердің шамадан тыс жоғары пайыздар ұсынып, кейін өтімділік дағдарысына ұшырамауын қамтамасыз ету үшін жасалған болатын. Алайда, уақыт өте келе банк секторының дамуы бұл шектеулерді жеңілдетуге мүмкіндік берді.
Бұл өзгеріс салымшыларға қалай әсер етеді?
Жаңа жүйенің жағымды және жағымсыз жақтары бар.
Артықшылықтары:
✅ Банктер клиенттерді тарту үшін тиімді шарттар ұсынуы мүмкін.
✅ Депозиттер бойынша бәсекелестік артып, тиімді мөлшерлемелер көбейеді.
Кемшіліктері:
⚠️ Мөлшерлемелер тұрақсыз болуы мүмкін, экономикалық жағдайға байланысты өзгеріп отырады.
⚠️ Инфляция жоғарылаған жағдайда банктер пайыздық мөлшерлемені өсіруі мүмкін, ал инфляция тұрақталған кезде керісінше төмендетуі ықтимал.
Негізгі өзгерістер:
- Шекті мөлшерлемелердің жойылуы банктерге депозиттік бағдарламаларды икемді етуге мүмкіндік береді.
- Салымшыларға шарттардың өзгерістерін мұқият бақылау қажет болады.
- Ұзақ мерзімді депозиттерге сұраныс артуы мүмкін.
Банктердің бақылауы қалай жүзеге асады?
ҚДКБҚ белгілі бір қауіптердің алдын алу үшін арнайы шараларды қарастырған. Егер банк нарықтық деңгейден әлдеқайда жоғары мөлшерлеме ұсынса, ол қордың бюджетіне жоғары мөлшерде жарна төлеуге міндеттеледі. Бұл банктерді тепе-тең саясат ұстануға ынталандырады.
Сонымен қатар, шетел валютасындағы депозиттер бойынша шекті мөлшерлемелер бұрынғыдай реттеліп отырады. Бұл сегменттегі бақылау өзгеріссіз қалады.
Қандай депозиттер танымал бола бастайды?
Қазіргі таңда 12 айдан асатын мерзімді депозиттерге сұраныс төмен. Бірақ жаңа жүйе енгізілген соң, банктер ұзақ мерзімді салымдарды белсенді түрде ұсынуы мүмкін. Бұл өз кезегінде банк тұрақтылығын нығайтуға бағытталады.
ҚДКБҚ төрағасы Әділ Өтембаев бұл реформаның маңыздылығын атап өтті:
«Енді банктер үшін негізгі бағдар – нарықтық мөлшерлеме болмақ. Бұл депозиттік нарықта салауатты бәсекелестік қалыптастырып, жаңа серпін береді.»
Салымшыларға қандай әрекет жасау керек?
✅ Мөлшерлемелердің өзгеруін бақылау – енді олар жиі өзгеріп отырады.
✅ Банктердің ұсыныстарын салыстыру – әр қаржы ұйымының шарттары айтарлықтай ерекшеленуі мүмкін.
✅ Тәуекелдерді бағалау – тым жоғары пайыздар ұсынған банктердің өтімділік жағдайын тексеру маңызды.
Қазақстанның депозиттік нарығы енді ашық әрі бәсекеге қабілетті бола түседі. Бұл өзгеріс банктер үшін икемділік берсе, салымшыларға мұқият болуды талап етеді. Ең бастысы – сенімді қаржы ұйымдарын таңдап, өз қаражатыңызды дұрыс басқару.
