Қазақстан эмитенттері шығарған төлем карталарының 2024 жылдың қаңтар–қараша айларындағы жалпы айналымы 171,9 трлн теңгені құрады, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 16%-ға көп. Осы соманың басым бөлігі, яғни 86,5%-ы (148,7 трлн тг) қолма-қол ақшасыз төлемдерге тиесілі. Ал қолма-қол ақша алу операциялары 23,2 трлн теңгені құрады (жылына +11,9%).
Шетелде (Қазақстан аумағынан тыс) қазақстандық карталар арқылы жасалған төлемдер мен қолма-қол ақша алу операциялары 3,6 трлн теңгеге жетті, бұл өткен жылмен салыстырғанда 29,7%-ға жоғары. Осылайша жалпы карталық айналымдағы шетелдік операциялардың үлесі 2,1%-ды ғана құрайды.
Шетелдегі қолма-қолсыз төлемдердің үлесі 89%-ға жетті
- Шетелде жасалған қолма-қолсыз төлемдер көлемі 3,2 трлн теңгені құрап, бір жылда 33,7%-ға өсті.
- Бұл 2023 жылдың бүкіл қорытындысымен салыстырғанда 21,5%-ға көп.
- Шетелдегі қолма-қолсыз операциялардың 36%-ға ұлғаюы нәтижесінде транзакциялар саны 205,9 млн-ға дейін артты.
- Соның салдарынан бір транзакцияға шаққандағы орташа чек 16,1 мың теңгеден 15,7 мың теңгеге дейін төмендеді.
Қолма-қолсыз төлемдер құрылымы
- Интернет және мобильдік төлемдер: 1,8 трлн тг (жылдық өсім +43,6%). Бұл — шетелдегі жалпы қолма-қолсыз операциялардың жартысынан астамы.
- POS-терминалдар арқылы: 1,3 трлн тг (жылдық өсім +16,3%).
- Өзге құрылғылар: 123,2 млрд тг (былтырғы көрсеткіштен 4,2 есе көп).
Шетелде қолма-қол ақша алу біршама баяу өсуде
- 2024 жылдың қаңтар–қарашасында қолма-қол ақша алынған соманың жиынтығы 399,7 млрд теңгені құрады (жылына +4,7%).
- Алдыңғы жылы бұл көрсеткіш 71,1%-ға бірден өскенін ескерсек, қазіргі өсім айтарлықтай бәсеңдеген.
- Қолма-қол ақша алу операцияларының саны 16,7%-ға өсіп, 5,2 млн транзакцияға жетті. Соның нәтижесінде орташа чек 85,1 мың теңгеден 76,3 мың теңгеге дейін қысқарды.
Қолма-қол ақша алу құрылымы
- Банкоматтар арқылы: 383,5 млрд тг (жалпы көлемнің 96%-ы), жылына +4,2%.
- POS-терминалдар арқылы: 12,6 млрд тг (минус 8,7%).
- Өзге құрылғылар: 3,9 млрд тг (былтырғыдан 6 есе көп).
2024 жылдың қаңтар–қарашасында шетелде қазақстандық төлем карталарымен жасалған барлық операциялардың (3,6 трлн теңге) 89%-ы қолма-қол ақшасыз төлемдерге тиесілі болды. Шетелдік интернет-дүкендерде немесе мобильдік қосымшаларда жасалатын төлемдердің күрт өсуі осы сегменттің басымдыққа ие екенін айғақтайды.
Ал қолма-қол ақша шешу көлемі біртіндеп артып келе жатқанына қарамастан, оның өсу қарқыны баяу. Орташа чек мөлшері де төмендеп отыр. Бұл қазақстандықтардың шетелде қолма-қол ақшадан гөрі қолма-қолсыз транзакцияларды көбірек қолданатынын көрсетеді.
Болжам:
- Халықтың цифрлық қызметтерге бейімділігі арта берсе, шетелдегі қолма-қолсыз операциялардың үлесі де өсе түспек.
- Қолма-қол ақша шешу операцияларының үлесі азайғанымен, оған деген қажеттілік әлі де сақталады.
- Төлем инфрақұрылымының дамуы, әсіресе интернет-сауданың кеңеюі, қазақстандық карталарды шетелде кеңінен қолдануға әсер ететін басты факторлардың бірі болмақ.