Қытайдың Гуанчжоу биомедицина және денсаулық институтының ғалымдары алғаш рет адам жасушаларынан құралған жүрек құрылымын шошқа эмбрионында өсіріп, оның 21 күн бойы соққанын хабарлады. Зерттеу Қытай ғылым академиясына қарайтын Лай Лянсюэ бастаған топ тарапынан жүргізілді.
Қалай жүзеге асты?
– Адамның бағаналы жасушалары генетикалық өзгертіліп, жасуша өлімін тежейтін және олардың шошқа ағзасында өміршеңдігін арттыратын гендер енгізілген.
– Бұл жасушалар бластоциста кезеңіндегі шошқа эмбриондарына салынған.
– Содан соң олар суррогат шошқаларға көшірілген.
Зерттеушілер адам жүрегінің даму кезеңіне сәйкес келетін, саусақ ұшындай көлемдегі соғып тұрған жүрек құрылымын тіркеген.
Жарық беретін биомаркерлер арқылы эмбрион жүрегіндегі адам жасушаларының болуы дәлелденген. Алайда зерттеу жүрек құрылымының нақты қаншалықты бөлігі адам жасушаларынан тұратынын анық көрсетпеген.
“Адам жасушалары шошқа жүрегінің қалыпты жұмысын бұзуы мүмкін”, – деді Лай Гонконгтегі Стем жасушалар халықаралық конференциясында.
Бұған дейін не істелді?
– 2023 жылы Лай командасы шошқа эмбрионында 70% адам жасушасынан тұратын бүйрек құрылымын өсірген.
– Бұл зерттеу Cell Stem Cell журналында жарияланып, мұқабасына шықты.
Трансплантация саласына әсері
Адам ағзаларын шошқаларда өсіру — донор тапшылығы мәселесін шешуге бағытталған әдіс.
Шошқалар адам ағзасына ұқсас болғанымен, иммундық жүйе шошқа ағзасын қабылдамайды. Сондықтан шошқада адам ағзасын өсіру – ықтимал шешім.
Бұл әдіс “химера” зерттеуі деп аталады — яғни, адам мен жануар жасушаларының бірігуі.
Алайда, бұл зерттеу бағыты этикалық дауларға себеп болуда. Қытайда былтыр қабылданған жаңа ереже бойынша:
Адам жасушаларын жануарларға енгізу тек басқа әдістермен шешуге болмайтын зерттеулер үшін ғана рұқсат етіледі.
Басқа зерттеулер
АҚШ-тың Техас MD Андерсон онкология орталығының профессоры Шэнь Силин бастаған топ:
– Адам жасушаларын тышқан эмбрионына енгізіп, ішек, бауыр және ми құрылымдарын зерттеген.
– Туғаннан кейін бір ай өткенде, тышқандардың 10%-ында адам ішек жасушалары анықталған.
Ғылыми қауымдастық не дейді?
Стенфорд университетінің профессоры Хиромитсу Накаучи:
“Флуоресцентті белгілердің нақты қай жасушаларға тиесілі екені белгісіз, сондықтан адам мен шошқа жасушаларының араласу деңгейін нақтылау қажет”, – деді.
Токио ғылым институтының маманы Хидэки Масаки:
“Трансплантацияға арналған жүректер тек адам жасушаларынан тұруы тиіс, әйтпесе иммундық жүйе қабылдамайды.”
PS:
🔹 Адам ағзасын шошқада өсіру – медицинада революциялық жаңалық болуы мүмкін
🔹 Бірақ клиникалық қолданысқа дейін әлі жылдар қажет
🔹 Этикалық, биологиялық және иммунологиялық мәселелер әлі шешілмеген
🔹 Зерттеулер адам ағзаларын толық өсіру жолындағы маңызды қадам
Nature журналы 16 маусымдағы шолуында былай деп жазды:
“Адам-жануар химералары – қызықты әрі қиын бағыт. Ұзақ мерзімді мақсат – трансплантацияға жарамды адам ағзаларын жануарларда өсіру.”
