Электронды сауда – қазіргі экономиканың ең қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі. Қазақстанда да бұл сала халық арасында жоғары танымалдылыққа ие. Алайда шетелдік маркетплейстердің, әсіресе Қытайдан келген Temu мен Pinduoduo платформаларының ықпалына байланысты, жергілікті шағын және орта бизнес айтарлықтай қиындықтарға тап болуда.
Фото: Qazaq.today
Шетелдік маркетплейстердің ерекшеліктері
Temu және Pinduoduo маркетплейстерінің басты артықшылығы – тауарлардың төмен бағасы мен агрессивті маркетингтік стратегиялары. Алайда бұл платформалардың Қазақстанда ресми тіркелмегені жергілікті экономикаға бірқатар кері әсерін тигізуде:
- Салық және баж төлемдерінің жоқтығы. Қытай маркетплейстері Қазақстан бюджетіне ешқандай салық немесе баж төлемдерін аудармайды. Бұл мемлекеттің экономикалық тұрақтылығына және жергілікті компаниялардың адал бәсекелестігіне кері әсер етеді.
- Тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың жоқтығы. Жергілікті тіркеуі жоқ платформаларда тауар сапасына қатысты шағымдармен айналысатын орган болмағандықтан, тұтынушылар қорғансыз қалады.
Шағын және орта бизнеске әсері
Temu мен Pinduoduo-ның төмен баға ұсынуы жергілікті кәсіпкерлерді қиын жағдайда қалдырады. Қазақстандағы кәсіпкерлер тауар өндірісінің жоғары құны мен салық төлемдері салдарынан қытайлық бәсекелестермен тең дәрежеде жарыса алмайды.
Мысалы:
- Қытай платформасында сатылатын қолмен тоқылған сөмкелердің бағасы небәрі $3 болса, жергілікті өндірушілер бұл өнімді $15-18 аралығында ұсынады.
- VietnamNet хабарлауынша, Вьетнамның өзінде Temu және басқа да қытайлық платформалардың кеңеюі салдарынан көптеген жергілікті өндірушілер өз бизнесін жабуға мәжбүр болған.
Бұл мәселе тек Қазақстанға ғана тән емес. Индонезия мен Вьетнам сияқты елдерде үкімет қытайлық маркетплейстердің қызметіне шектеу енгізіп, жергілікті бизнесті қорғауға тырысты.
Қауіптер және олардың салдары
Егер Қазақстан бұл жағдайды назардан тыс қалдырса, елдегі экономика мен азаматтардың әл-ауқаты айтарлықтай зардап шегуі мүмкін:
- Жергілікті өндірістің қысқаруы. Қытайдан әкелінген арзан тауарлардың толқыны жергілікті өндіріс орындарын жабуға мәжбүрлейді. Бұл жағдай жұмыссыздықтың өсуіне әкеледі.
- Сапасыз және қауіпті тауарлар. Қытайлық платформаларда сапасы төмен немесе заңсыз өнімдер көптеп сатылады. Бұл азаматтардың денсаулығына қауіп төндіреді. Мысалы, Еуропалық комиссия Temu платформасын заңсыз өнімдерді сатқаны үшін тексеру жүргізуде.
- Экономикалық тәуелділік. Арзан импорттық өнімдерге тәуелділік ұзақ мерзімді перспективада Қазақстанның экономикалық егемендігін әлсіретуі мүмкін.
Не істеу керек?
Қазақстан үкіметі басқа елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, келесідей шараларды қабылдай алады:
- Шетелдік маркетплейстер үшін салық және баж төлемдерін енгізу.
- Азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында шетелдік платформаларға жергілікті тіркеу талаптарын қою.
- Жергілікті бизнеске қолдау көрсету үшін субсидиялар мен жеңілдіктер ұсыну.
- Қауіпсіздік стандарттарына сай келмейтін өнімдердің импортын шектеу немесе толық тыйым салу.
