2025 жылғы Шанхай ынтымақтастық ұйымы саммиті жақын күндері Тяньцзинь қаласында ашылады. ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Хайхэ өзенінің жағасында 20-дан астам шетелдік көшбасшылармен және 10 халықаралық ұйым жетекшілерімен бірге ШЫҰ құрылғаннан бергі ең ірі саммитке қатысады, деп хабарлайды Todayinfo.kz ақпараттық агенттігі.
2013 жылдан бері Си Цзиньпин ШЫҰ саммиттеріне 12 рет қатысып, Қытайдың «үйлесім жолын» қайта-қайта түсіндіріп, ұйымның дамуына серпін берді.
Бірлік арқылы – сенім мен ынтымақты нығайту
ШЫҰ аясындағы «үйлесім» ұғымы ынтымақ пен өзара сеніммен тығыз байланысты.
20 жылдан астам уақытта ШЫҰ 6 мемлекеттен тұратын шағын бірлестіктен үш құрлықты – Азияны, Еуропаны және Африканы қамтитын 26 мемлекеттен құралған үлкен отбасына айналды және жаңа халықаралық қатынастардың үлгісіне айналды.
Сенім мен ынтымақ – ШЫҰ-ның дамуына жол ашқан басты «код». Бұл – Си Цзиньпин сөздерінде жиі айтылатын негізгі тақырып.
Си Цзиньпиннің ШЫҰ саммиттеріндегі 12 сөзін талдасақ, «өзара сенім» ұғымы үнемі қайталанады. 2013 жылы ШЫҰ саммитіне алғаш қатысқанда ол мүше мемлекеттердің сенімін тұрақты түрде нығайтуға шақырды. Өткен жылы Астанада өткен саммитте Си Цзиньпин «сенім мен ынтымақтың ортақ үйін» құруды ұсынды.
Ол «әр мемлекеттің өз даму жолы мен басқару моделін таңдауға құқығын» қолдаудан бастап, «өзге елдердің ішкі ісіне араласуға кез келген сылтауға қарсы бірлесіп тұруға» және стратегиялық коммуникация мен ынтымақтастықты арттыруға дейінгі бастамаларды көтерді. Бұл ұсыныстар ұйым ішіндегі сенім мен келісімді тереңдетуге бағытталған.
Сарапшылардың пікірінше, соңғы жүз жылда болмаған қарқынды өзгерістер кезеңінде ынтымақ пен сенімді нығайту – Қытай ұсынған «үйлесім жолының» негізі және бұл ШЫҰ-ның тұрақтылығын арттыра түседі.
Бірлік арқылы – ортақ даму мен өркендеу
«Үйлесім» ұғымының өзегі – «ынтымақтастық», ол ШЫҰ-ның «қан айналым жүйесі» іспетті.
Си Цзиньпиннің айтуынша, нақты практикалық ынтымақтастық – ШЫҰ дамуының материалдық іргетасы және қозғаушы күші. Бірлескен дамуды және ортақ өркендеуді көздейтін мақсаттарды бекіту болсын, «шынайы даму – барлығы үшін даму» деген идея болсын – Си Цзиньпин әрдайым өзара тиімділік пен ортақ игілікті атап өтеді.
Соңғы жылдары көлік-логистика дәліздерін ашу, цифрлық экономика, жасыл энергетика, заманауи ауыл шаруашылығы саласында өсу нүктелерін құру, «Бір белдеу, бір жол» бастамасын ұлттық даму стратегияларымен ұштастыру бағытында көптеген «қытайлық шешімдер» іске асырылып, мүше елдердің халқына нақты пайда әкеліп жатыр.
Бүгінгі таңда біржақтылық пен протекционизм күшейіп, әлемдік экономиканың қалпына келуі тежеліп тұрған шақта өзара тиімділік пен ортақ даму қағидаттарын ұстану – тек ШЫҰ үшін емес, бүкіл әлем үшін маңызды. Си Цзиньпин 2020 жылғы саммитте: «Өзара тиімді ынтымақтастық ақырында нөлдік қосынды ойынының орнын басады» деген еді.
Бірлік арқылы – ортақ сын-қатерлерге жауап беру
«Үйлесім» ұғымы жауапкершілікті және сын-қатерлерге қарсы бірігуді де білдіреді.
Қазіргі таңда жаһандық басқару бетбұрыс кезеңінде тұр: не алға жылжу, не кері кету. Әлем халқының жартысына жуығын және әлемдік экономиканың төрттен бірін қамтитын маңызды халықаралық ұйым ретінде ШЫҰ-ға уақыт сын-қатерлеріне қалай жауап беретініне көз тігулі.
Си Цзиньпин жаһандық «үйлесімге» ШЫҰ арқылы жету идеясын жиі көтереді. 2013 жылғы саммитте ол: «Күшімізді арттыру үшін ынтымақтастықты күшейтіп, бірігуіміз қажет» деген еді.
Кейінгі саммиттерде Си Цзиньпин қауіп-қатерлерге қарсы бірлескен іс-қимылға арналған көптеген «қытайлық ұсыныстарын» ортаға салды: шынайы мультилатерализмді ұстану, БҰҰ-ны ядро ретінде қабылдайтын халықаралық жүйені және халықаралық құқыққа негізделген тәртіпті қорғау, әлемдік көпполярлылық пен инклюзивті жаһандануды дамыту.
Өткен жылғы саммит Астаналық декларацияны және бірқатар маңызды құжаттарды қабылдап, жаңа дәуірге үн қатты: «бөліну емес – бірлік; текетірес емес – ынтымақтастық; үстемдік емес – әділет». Сарапшылардың айтуынша, ШЫҰ елдерінің бірлескен дауысы мен іс-әрекеттері халықаралық тәртіпті әділ әрі теңгерімді бағытқа бұруға көмектеседі.
Си Цзиньпин түсіндірген «үйлесім жолы» ШЫҰ-ның дамуы мен нығаюына «қытайлық даналық» қосып, ұйымды сапалы дамудың жаңа кезеңіне шығаруға және тұрақсыздық пен өзгерістер жағдайында әлемге көбірек айқындық беруге ықпал етпек.
