«Маған Мбаппе, Неймар, Месси сынды футбол жұлдыздары ұнайды, сондай-ақ Синьцзяндық жұлдызымыз Байрам Абдуәли де шабыт береді. Олар тынымсыз еңбектің арқасында жетістікке жетті. Соларға қарап мен де өзімді дамытып, алаңда мықты ойыншы болуға тырысамын», – дейді Қайсар Қасымжан.
Қайсар Қасымжан – 2000-жылдары туған, Синьцзяндық бірқолды жасөспірім. Қазір Кызылсу-Қырғыз автономиялық округінде өтіп жатқан «Анар дәні кубогі – 2025» футбол турнирінде ерекше назарда.
Турнирдің жартысы артта қалды. Қайсар ойнайтын команда кезең сайын алға жылжып, финалға бет алуда. «Биыл футболмен айналыса бастағаныма он екі жыл толады! Бұл жолы Артуш ауылдық командасының құрамында қатысып жатырмын. Командада жасы ең кішісі мен болсам да, қайсарлығыммен көзге түсіп келемін! Ендігі бар арманым – желтоқсанда өтетін финалды күтіп, командамызбен жеңіс кубогін ауылға алып қайту!»
Қайсар 2005 жылы Артуш қаласында дүниеге келген. Бір жарым жасында болған қайғылы оқиға салдарынан сол қолынан айырылған. Бірақ футболға деген махаббат оны жасыл алаңдағы арманынан бас тарттырмады. «Басында отбасым жарақат алып қала ма деп қорқып, футбол ойнауыма қарсы болды. Басқа балалардың ойнап жүргенін көргенде, ішім удай ашитын. Бірақ футболға деген сүйіспеншілікпен жаттығуды жалғастырып, ақыры отбасымның қолдауына ие болдым», – дейді ол.
Қарапайым балалар үшін оңай көрінетін қимылдар оған әлдеқайда көп күш пен еңбек талап етеді. Басқалар тепе-теңдік сақтау үшін екі қолын пайдаланса, ол бір қолымен күрделі тепе-теңдік сақтауға тырысады. Бірақ өмірге құштар, ашық мінезді Қайсар отбасының қолдауымен спортта өзінің жарығын тапты.
«Әкемнің үнемі жанымда болуы – менің басты қозғаушы күшім. Ол маған бір қолмен де екі қолдың қуатын көрсетуге болатынын үйретті», – дейді Қайсар. Отбасының қолдауы оған футболды сүюді үйретті. Бұл спорт түрі күш пен төзімділікті талап етеді.
Бала күнінде Қайсар ауылдағы бос жерлерге барып, кірпіштерден қақпа жасап, достарымен доп қуалайтын. Физикалық шектеуіне қарамастан, әрбір жаттығуға, әрбір ойынға жанын салып қатысатын.
Бастауыш мектепте оның футболдағы дарынын мектеп жаттықтырушысы байқап, жүйелі түрде жаттыға бастады. Жоғары сыныптарға дейін мектебінің «жұлдыз» ойыншысы атанды.
«Спорттың арқасында мен өз әлемімнен шығып, достар тауып, үлкен сахнаға жол аштым. Жаңа, жарқын дүниелерді көру мүмкіндігіне ие болдым», – дейді Қайсар.
2024 жылы, 18 жасында, Қайсар Қытайдың халықтық спорт Спартакиадасында ерекше көзге түсті. Ол – Солтүстік-Батыс аймағынан қатысқан жалғыз мектеп оқушысы және жалғыз мүмкіндігі шектеулі спортшы болды. Мини-футбол финалында ол бір аяқпен допты өңдеу техникасымен, қарсыласын алдап өту шеберлігімен және жеңіске деген жігерімен көрермендерді тәнті етті. Цзянсу командасынан пенальтиде жеңілгенімен, Қайсар матчтан кейін: «Біз рух пен талпынысты көрсеттік, әрі қарай да алға ұмтыла береміз!» – деді.
Бұл жолы да туған өлкесінің жасыл алаңында Қайсардың командасы бірінші матчта қарсыласын 5:0 есебімен жеңді. «Алаңда тұрып, трибунада қолдау көрсетіп тұрған ауыл тұрғындарын көргенде, бір-ақ мақсат көкейде тұрады – чемпиондық кубокты туған жерге алып келу», – дейді ол.
Футболдан бөлек, Қайсар биіктікке секіруден де үздік нәтиже көрсетуде. 2023 жылы Синьцзяндағы Паралимпиада ойындарында ол F45–47 санатында флоп-стилімен 1,64 метрге секіріп, алтын медаль жеңіп алды. Бұл көрсеткіш ІІ дәрежелі спортшы нормативіне жақын. «Денсаулығы мықты адамдар не істей алса, мен де соны істей аламын!» деген сенім оған футбол мен жеңіл атлетика арасында емін-еркін ауысып, үздік нәтижелерге жетуге көмектеседі.
Қазір Қайсар университетке түсуге дайындалып жатыр және болашақта ойыншыдан жаттықтырушыға айналуды армандайды. «Қазір туған өлкемізде футбол инфрақұрылымы жақсы дамып келеді, атмосфера да қызу. Мен де көбірек балаларға футбол арманын жүзеге асыруға көмектескім келеді», – дейді ол.
Соңғы жылдары Кызылсу-Қырғыз автономиялық округі спортты дамытуға ерекше көңіл бөлуде. «Футбол + мектеп», «футбол + клуб» моделі арқылы резервті кадрларды дайындау жолдары зерттелуде. Негізгі назар — дене тәрбиесі мен білім беруді біріктіруге, жастардың дені сау дамуына және спорттық резерв дайындауға аударылған. Сонымен қатар үш негізгі платформа – мектептер, спорт мектептері және клубтар нығайып, үш жүйе – сауықтыру, жаттықтыру және жарыс жүйелері қалыптасуда.
Бүгінгі таңда округте 377 футбол алаңы салынған, әр 10 мың адамға 6 алаңнан келеді. 2 футбол қауымдастығы, 11 клуб, 30 тұрақты команда жұмыс істейді. 1200-ден астам спортшы, 110 жаттықтырушы, 68 төреші тіркелген. 50-ден астам ойыншы Қытайдың Суперлигасы, Бірінші және Екінші лигаларында ойнап жүр.
