Қазақстан банктеріндегі депозиттердің долларлану үрдісі күшейіп келеді. 2024 жылдың қарашасында теңгенің құнсыздануы клиенттердің жинақтарын шетел валютасына ауыстыруына алып келді. Бұл үрдіс әсіресе корпоративтік сегментте айқын байқалды, мұнда шетел валютасындағы депозиттердің үлесі бір айда 3,2 пайыздық тармаққа өсіп, жалпы портфельдің 31,3%-ына жетті.
Жеке тұлғалардың қаражаты: долларлану көрсеткіштері артуда
2024 жылдың қарашасында Қазақстанның банк жүйесіндегі жеке тұлғалардың қаражаты 374 млрд теңгеге немесе 1,6%-ға ұлғайды. Алайда, бұл өсімнің негізгі бөлігін шетел валютасына қайта бағалау қамтамасыз етті, себебі сол айда доллар 23 теңгеге немесе 4,7%-ға қымбаттады.
Нақты теңгелік жинақтар небәрі 25 млрд теңгеге өскен болса, шетел валютасындағы депозиттер 350 млрд теңгеге артты. Әсіресе несрочный валюталық депозиттер айтарлықтай өсіп, 321 млрд теңгеге көбейді. Ал тенгелік ағымдағы шоттар мен несрочный депозиттер сәйкесінше 52 млрд және 31 млрд теңгеге төмендеді.
Соның нәтижесінде қарашаның соңында жеке тұлғалардың қаражатындағы долларлану деңгейі 23,4%-дан 24,5%-ға дейін артты. Егер Отбасы банкінің деректерін есептемегенде, бұл көрсеткіш 27,3%-ға жетті.
Корпоративтік сегмент: теңге тұрақтылығының әлсіреуі
Корпоративтік клиенттердің қаражаттары қараша айында небәрі 0,5%-ға немесе 85 млрд теңгеге өсті. Бірақ бұл өсімнің негізгі бөлігін валютадағы шоттардың 546 млрд теңгеге көбеюі қамтамасыз етті, ал теңгедегі шоттар 461 млрд теңгеге азайды. Осылайша, корпоративтік депозиттердегі долларлану деңгейі бір айда 28,1%-дан 31,3%-ға дейін өсті.
2024 жылдың соңғы айларында теңгенің долларға шаққандағы құнсыздануы жалғасып, бұл үрдіс желтоқсанның нәтижелерінде де көрініс табуы мүмкін. Бір жыл ішінде теңгенің құнсыздануы 15,5%-ды құрап, теңгелік депозиттердің тиімділігін толықтай жойды.
Несие нарығы: өсім мен сапа динамикасы
2024 жылдың қарашасында банктердің несие портфелі 1,24 трлн теңгеге (3,7%) ұлғайып, бұл жыл ішіндегі ең жоғары айлық өсім болды. Лидерлер арасында Халық банкі (+409 млрд теңге) және Kaspi (+245 млрд теңге) ерекшеленді.
NPL (90 күннен асқан мерзімі өткен несиелер) қараша айында 28,6 млрд теңгеге өсті, бірақ жаңа несиелердің жоғары көлемі есебінен жалпы несие портфеліндегі NPL үлесі 3,22%-ға дейін төмендеді.
2024 жылы теңгенің тұрақсыздығы жеке және корпоративтік сектордағы жинақтардың долларлану деңгейінің артуына алып келді. Банктердің депозиттік және несие портфеліндегі бұл өзгерістер ұлттық валютаның сеніміне теріс әсер етуде. Бұл жағдайға байланысты қаржылық институттарға ұзақ мерзімді тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін жаңа шаралар қажет.
