Қазіргі таңда теңгенің негізгі халықаралық валюталарға қатысты әлсіреуі нарықта алаңдаушылық тудыруда. 2025 жылғы 19 маусымда АҚШ доллары KASE биржасындағы саудада 518,92 теңге деңгейінде тіркелді. Бұл біртіндеп, бірақ сенімді түрде жүріп жатқан валюталық өзгерістердің жалғасы іспетті. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Сарапшылардың пайымынша, теңге тек долларға ғана емес, KASE-де саудаланатын барлық шетел валюталарына қатысты құнсыздануда. Бұған себеп болатын бірнеше маңызды факторлар бар, олардың ішінде ең өзектісі – Ұлттық банктің ақша-несие саясаты, инфляциялық қысым және мұнай нарығындағы тұрақсыздық.
Инфляциялық қысым мен базалық мөлшерлеме: Неліктен жеңілдету мүмкін емес?
2025 жылғы 5 маусымда Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 16,5% деңгейінде сақтап қалу жөнінде шешім қабылдады. Бұл шешім – инфляциялық тәуекелдердің әлі де жоғары екенін көрсететін айқын сигнал. Сонымен қатар, бұл ретте алғаш рет шешім қабылдау процесінің егжей-тегжейі де жария етілді.
Инфляциялық күтулер халық арасында артып отыр. Жылдық инфляция баяулаудың орнына шапшаңдап келеді. Бұған ішкі сұраныстың көтерілуі, әсіресе, көлік пен тұрғын үйге деген сұраныстың артуы әсер етуде. Сонымен қатар, сыртқы факторлар да өз үлесін қосуда: Ресейдегі инфляция, азық-түлікке әлемдік бағаның өсуі және халықаралық саудадағы белгісіздік.
Ұлттық банктің жаңа болжамына сәйкес, 2025 жылға инфляция 10,5–12,5% аралығында болуы мүмкін. Ал инфляцияны 5% деңгейіндегі мақсатқа жеткізу 2027 жылдың соңына дейін шегерілді.
Валюта бағамына әсер етуші қосымша факторлар
Экономикалық өсімнің қарқынына қарамастан (жылына 5–6% деңгейінде күтілуде), теңге қысымға ұшырап отыр. Негізгі себептердің бірі – тұтынушылық және цифрлық несиелеудің артуы. Бұл Ұлттық банктің реттеу механизмдерін қатаңдатуына негіз болуда.
Комитет мүшелері арасында көзқарас біркелкі болмады: кейбірі базалық мөлшерлемені 1 пайыздық тармаққа өсіруді ұсынса, басқалары қазіргі деңгейін сақтап, нарыққа нақты сигнал беруді қолдады. Алайда барлығы ақша-несие саясатын жұмсартуға негіз жоқ екенімен келісті.
Мұнай бағасы мен әлемдік нарықтағы тәуекелдер
Мұнай бағасы — Қазақстан экономикасының тұрақтылығына ықпал ететін негізгі көрсеткіштердің бірі. Қазіргі таңда Brent маркалы мұнай 76,50 доллар шамасында саудалануда. Бұл баға бірқалыпты көрінгенімен, нарықтағы белгісіздік пен геосаяси тәуекелдер теңге үшін қосымша қысым тудыруда.
Валюта курсы болжамы: Не күтеміз?
20 маусымға арналған шетел валюталарының KASE-дегі сауда ауқымы келесідей болжануда:
-
АҚШ доллары: 515–522 теңге
-
Еуро: 595–610 теңге
-
Ресей рублі: 6,60–6,70 теңге
-
Қытай юані: 72–73 теңге
Сарапшылар теңге курсының алдағы күндері де құбылып отыратынын болжайды. Бұл әсіресе ішкі сұраныстың, сыртқы инфляциялық факторлардың және Ұлттық банктің ақша-несие саясатының әсерінен орын алуы мүмкін.
Теңгенің әлсіреуі – бұл уақытша құбылыс па, әлде ұзақмерзімді үрдістің бастауы ма? Мұны тек алдағы айларда экономикалық көрсеткіштер мен Ұлттық банктің іс-әрекеті көрсете алады. Әзірге бір нәрсе анық: Қазақстанда ақша-несие саясаты қатаң қалыпта қалып, нарыққа нақты әрі ұстамды сигнал берілуде.
