The Times басылымы Ақтау маңында апатқа ұшыраған Azerbaijan Airlines ұшағының фюзеляжына жасалған талдау негізінде апатқа қатысты жаңа мәліметтер мен нұсқаларды жариялады, деп хабарлайды Todayinfo.kz.
Ұшқыштар ұшақты тек қозғалтқыштардың тарту күшімен басқаруға тырысқан
Жарияланымда ұшқыштар ұшуды басқарудың барлық жүйесі істен шыққаннан кейін ұшақты тек қозғалтқыштардың тарту күшімен басқара отырып, авариялық қонуға әрекет жасаған кезде үлкен қиындықтарға тап болғаны айтылған. Сынықтар ұшақтың артқы жағын зақымдап, қанаттар мен құйрық беттерін басқаруға жауапты барлық үш гидравликалық жүйені істен шығарған.
Басылымның жазуынша, ұшқыштар «соқтығысу» туралы да айтқан, олар бастапқыда мұны құстың соққысы деп ойлаған. Оқиғаға бірнеше минут қалғанда экипаж GPS навигациясының істен шыққанын хабарлап, радиолокациялық сүйемелдеуді сұраған.
Ресейлік деректердің растығы тексерілмеген
Желіде жарияланған ресейлік транскрипцияны тексеру мүмкін болмады, бірақ ол Әзербайжан мен Қазақстанның хабарламаларына сәйкес келеді. Соқтығысудан 7 минут өткен соң ұшқыш: «Енді гидравлика істен шықты», — деп хабарлаған.
Экипаждың әрекеттері және бағыттың өзгеруі
Басылымның жазуынша, әуелі экипаж Кавказдағы Минеральные Водыға, содан кейін жағалаудағы Махачкалаға бағыт алуға тырысқан, бірақ оларға ауа райының қолайсыздығына байланысты бұл жерлерге қону мүмкін еместігі хабарланған. Келіссөздердің транскрипциясы осы жерде үзіледі, бірақ белгісіз себептермен ұшқыштарға Каспий теңізінің қарама-қарсы жағалауында әлдеқайда алыс орналасқан Ақтауға бағыт алуға нұсқау берілген. Ұшақ Ақтау қаласындағы әуе диспетчерлерінің радарында қайта пайда болған кезде, оның ұшуы тұрақсыз болған. Ұшақ жақындаған кезде экипаж шассиді қолмен шығара алды, бірақ қалыпты қону үшін қажетті қанаттар мен спойлерлер ашылмады.
Ұшақтың құйрық бөлігі зақымданған
Қону алдында бейнежазбада ұшақтың құйрық бөлігінің көлденең тұрақтандырғышында зақымданулар тіркелді. Басылым ұшақтың екі рет қонуға әрекет жасаған кезде де «фугоидты» (ирек) траекториямен қозғалғанын атап өтті. Бұл экипаждың тек қозғалтқыштардың қуатын пайдалана отырып басқару үшін күрескенін көрсетеді.
Осындай басқару әдісі 1989 жылы United Airlines әуе компаниясының 232 рейсінің экипажымен қолданылды, сол кезде DC-10 ұшағы гидравликасы толығымен істен шыққан кезде Айова штатындағы Су-Сити маңына қондырылды. Сол кезде борттағы 296 адамның 184-і аман қалды.
Америкалық ұшқыш және авиациялық сарапшы Хуан Браунның пікірі
«Әзербайжан ұшқыштары да солай жасауға тырысқан сияқты… Бейнежазбада гидравликаның жоқ екені және спойлерлердің ашылмағаны көрінеді», – деді американдық әуе компаниясының ұшқышы және авиациялық сарапшы Хуан Браун.
Оның айтуынша, дәлелдер Embraer ұшағының жанында жарылғыш зениттік зымыранның жарылғанын көрсетеді.
«Бейнежазбада тік құйрықтың сол жағында және сол жақ биіктік рулінде зақымданулар көрінеді… Бұл маңызды электр және гидравликалық желілерді зақымдауы мүмкін», – деді ол.
Оның айтуынша, оттегі маскаларының түсуі кабинаның қысымсыздануын көрсетеді, ал жартылай жыртылған құтқару кеудешесі және жолаушылардың қонуға дейін жарақат алғанын көрсететін суреттер кабинаға жарықшақтардың енгенін растайды.
Франциялық мамандардың пікірлері
Францияның BEA апаттарды тергеу агенттігінің бұрынғы қызметкері Жерар Легаффр ұшақ сынықтарында көптеген жарықшақ іздері бар екенін атап өтті.
Француз Әскери-әуе күштерінің бұрынғы ұшқышы және қорғаныс мәселелері жөніндегі кеңесшісі Ксавье Тютельман әзербайжандық ұшақты зымыран атып түсіргеніне сенімді.
«Құйрыққа тиген соққылар зымыран жарықшақтарына тән… Ұшақтың неліктен ұшуды жалғастыра алмағанын түсінуге болады», – деп қосты ол.
Апатқа қатысты басқа да мәліметтер
Естеріңізге сала кетейік, 26 желтоқсанда апаттан зардап шеккен 14 Әзербайжан азаматы және 25 желтоқсанда Ақтауға келген 20 адамнан тұратын делегация мүшелері елдеріне оралды.
Апатқа ұшыраған ұшақ туралы ақпарат:
- Әуе компаниясы: Azerbaijan Airlines
- Ұшақ үлгісі: Embraer E190AR
- Рейс: AHY8243
- Бағыты: Баку (Әзербайжан) – Грозный (Ресей)
- Ұшып шығу уақыты: 08:49 (Астана уақытымен), жоспарланған уақыттан 11 минут ерте
- Апат орны: Ақтау әуежайынан 3 шақырым жерде
- Апат уақыты: 11:30
Апаттың ресми себебі әлі анықталған жоқ. БАҚ-та түрлі болжамдар таралуда, соның ішінде ұшақ қозғалтқышына құстың кіріп кетуі, сондай-ақ салондағы оттегі баллонының жарылуы. Қара жәшік оқиға болған күні кешке табылды, енді сарапшылар оның деректерін талдауы керек.
Тергеу
Апат фактісі бойынша Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының басшылығымен ведомствоаралық жедел-тергеу тобы құрылды. Оның құрамына көлік прокуратурасының, ІІМ және ТЖМ мамандары кірді. Тергеу Бас прокурор мен ІІМ басшысының ерекше бақылауында. Embraer мамандары Қазақстанға ұшып келді.
Ұшақ бортындағы жолаушылар туралы ақпарат
Қазақстан ТЖМ мәліметінше, ұшақ бортында 62 жолаушы және 5 экипаж мүшесі болған:
- 42 Әзербайжан азаматы
- 16 Ресей азаматы
- 6 Қазақстан азаматы
- 3 Қырғызстан азаматы
Апаттан аман қалған 29 адамның арасында Әзербайжан, Ресей және Қырғызстан азаматтары бар. Қазақстандықтар арасында аман қалғандар жоқ.
Қаза болған қазақстандықтардың тізімі:
- Төлесінов Сәндібек Екібайұлы, 16.11.1988 жылы туған, Маңғыстау облысының тумасы, Жаңаөзен қаласында тұрған.
- Жұмағұлов Бауыржан Жұмабайұлы, 30.09.1985 жылы туған, Маңғыстау облысының тумасы, Жаңаөзен қаласында тұрған.
- Махсудова Галина Растамбекқызы, 12.01.1978 жылы туған, Маңғыстау облысының тумасы, Ақтау қаласында тұрған.
- Шәймерденова Гауһар Жұмағатқызы, 17.07.1975 жылы туған, Алматы қаласының тумасы, Астана қаласында тұрған.
- Жұмағат Эльдар (Гауһар Шәймерденованың ұлы), 23.08.2013 жылы туған, Астана қаласында тұрған.
- Жұтаева Сәлима Аманжолқызы, 21.02.1995 жылы туған, Қостанай облысының тумасы, Қарағанды қаласында тұрған.
26 желтоқсан күні таңертең зардап шеккен тоғыз ресейлік Мәскеуге жөнелтілді. Апаттан аман қалған әзербайжандықтар да өз еліне жеткізіледі. Аман қалғандардың арасында екі экипаж мүшесі – бортсеріктер Айдан Рагимли мен Зульфугар Асадов бар. Екеуі де есін біледі. Бортсерік қыздың видеосы бұған дейін жарияланған.
PS:
The Times басылымының жариялаған жаңа деректері Ақтау маңындағы ұшақ апатының себептеріне қатысты қосымша сұрақтар туғызады. Ресми тергеу нәтижелерін күту керек.
