Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, былтыр елімізде шаруашылықтардың барлық санаттарында 4990,6 тонна бал өндірілген. 1990 жылдарға дейін еліміз жылына 30 мың тонна бал өндіріп, оның 10 мың тоннасын экспортқа шығарғанын ескерсек, бұл көңілге кірбің түсіреді.
Егер өндірілген өнім көлемін аймақтар бойынша қарастыратын болсақ Алматы облысы Шығыс Қазақстан, Абай, Павлодар, Жетісу облыстары мен Шымкент қаласынан кейінгі алтыншы орында тұр. Яғни былтырғы 4990,6 тонна балдың 2898,5 тоннасы Шығыс Қазақстанда, 430,6 тоннасы Абай облысында, 397,4 тоннасы Павлодар обылысында, 270,1 тоннасы Жетісу облысында, 219,5 тоннасы Шымкент қаласында, 217,1 тоннасы Алматы облысының үлесіне тиген. Өңірдегі бал өнімдерінің бәрі ауыл шаруашылығы құрлымдарының үлесінде. Ал жұртшылық шаруашылықтарына қатысты ешқандай ақпарат жоқ.
Биылғы жартыжылдықтағы бал өндірісіне қатысты ресми мәлімет болмағандықтан, біз енді салыстыру үшін ауыл шаруашылығының маңызды екі саласындағы жағдайға көз жүгіртіп көрейік. Ұлттық статистика бюросының есебі бойынша, биыл 5 айда Алматы облысы 228377,5 тоннаның 16 415,3 мың долларлық мал шаруашылығы өнімін экспорттаған. Ал сырттан 88430,6 тоннаның 57 733,5 мың долларды құрайтын өнімдерін әкелген. Яғни экспорт пен импорттың арасындағы айырмашылық 3,5 есе болып, бұл өзгелердің пайдасына шешіліп отыр. Осыған қарамастан облыста мал шаруашылығы әлі де экономиканың басым бағыттарының бірі болып қалуда. Ал мұнда өсімдік шаруашылығы саласында 185 384,3 мың доллардың өнімі экспортталса, сырттан 219 166,3 мың доллардың өнімдері әкелген. Яғни айырмашылық 1,1 есе болып, ол да өзгелердің пайдасына шешілген.
«Өсімдік шаруашылығында тыңайтқышсыз және ешбір қосымша шығындарсыз өнімілікті 35 пайызға дейін ұлғайтуға мүмкіндігі болса да өңір басшылығы омарта шаруашылығын дамытуға жеткілікті деңгейде көңіл бөліп отырған жоқ. Аймақ басшысымен бұл мәселе туралы үш рет кездестім. Екеуінде ұсыныстарымды тыңдап, идеяңыз дұрыс екен, қолдау көрсетеміз деп уәде берген. Алайда одан кейін ештеңе өзгерген жоқ. Бәрі бәз баяғы қалпында тұр. Мұнда өз басым ешқандай да ілгерілеушілікті көріп тұрғам жоқ. Сондықтан үшінші кездесуде әкімге одан үмітімді үзгенімді айттым», – дейді Алматы облысы Райымбек ауданы Қостөбе ауылының тұрғыны, еліміздің құрметті омарташысы, осы саладағы еліміздегі ең әйгілі зерттеуші-ғалым Манасбек Сарыбаев.
Манасбек Сүгірбекұлының айтуынша, Алматы облысының әлеуеті қаншалықты зор екенін мынадан-ақ көруге болады. Аймақтағы басқа аудандарды былай қойғанда, тек Райымбек пен Кегеннің өзі омарта шаруашылығын дұрыс жолға қоятын болса 5 жылдың ішінде одан 20 млрд доллар табыс табуға мүмкіндігі бар. Өйткені бал арасы көпжылдық шөптің әр гектарынан ғана бір маусымда 3 центнерге дейін бал жинайды. Егер оған тау баурайындағы табиғи шөптерді қосатын болсаңыз өнім көлемін одан ары да ұлғайтуға болады. Егер омарта шаруашылығының өсімдіктерді тозаңдандыруын, омарта шаруашылығында алынатын түрлі өнімдердің адам денсаулығына және халықтың интелектуалдық деңгейін көтеруге, туризмнің дамуына қосатын үлесін толық есептейтін болсаңыз оның тиімділігін ондап емес, жүздеп-мыңдап санауға болады. Тозаңдандыру демекші бұрын елімізге алмасымен әйгілі болған Түргенде соңғы жылдары бау-бақшаны есепсіз дәрілеудің нәтижесінде ара саны күрт азайған. Яғни алдағы 3-4 жылда онда өсімдік шаруашылығындағы өнім көлемі 35 пайызға дейні құлдырауы мүмкін деген болжам бар. Оны 2007 жылы «Омарта шаруашылығын дамыту және қолдау» қорын ашып, Алматы облысындағы бірнеше мектепте 5 жыл бойы ғылыми эксперимент жүргізген Манасбек Сүгірбекұлы да растап отыр.
Ерлік ЕРЖАНҰЛЫ, Todayinfo.kz
