2024 жылдан бастап Қазақстанда танымал блогерлердің қызметіне қатаң шектеулер қойыла бастады. Әсіресе, заңсыз ұтыс ойындары мен «гивтерге» қатысты жаза күшейтілді. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды. Бұрынғыдай көлік, пәтер немесе iPhone ұтыстарын еркін ұйымдастыру енді қатаң заң бұзушылық ретінде қарастырылып, айыппұл салу мен аккаунттарды бұғаттауға дейінгі шаралар қолға алынып отыр.
Инфлюенсерлер нысанада: заң бұзушылық па, әлде жомарттық па?
Соңғы жылдары қазақстандық блогерлер арасында әлеуметтік желілер арқылы қымбат сыйлықтар ойнату – танымалдылық арттырудың кең таралған тәсіліне айналған болатын. Алайда Үкімет өкілдері бұл әрекеттерді «заңсыз лотерея» деп танып отыр.
Вице-премьер Серік Жұманғарин атап өткендей, Қазақстанда лотерея ұйымдастыруға тек ресми оператор – «Сәтті Жұлдыз» компаниясы ғана құқылы. Бұл ережеге қайшы келген кез келген ұтыс ойыны заңсыз құмар ойын ретінде тіркеледі.
«Кейбіреулер бұл шараны қайырымдылық деп түсіндіруге тырысады. Бірақ шын мәнінде бұл – интернет-алаяқтықтың бір түрі,» – дейді Жұманғарин.
Статистика: 2025 жылдың басынан бері 1 900 онлайн алаяқтық тіркелген
Құзырлы органдардың мәліметінше, 2025 жылдың алғашқы айларында интернетте 1 900 алаяқтық фактісі тіркеліп, оның 389-ы әлеуметтік желідегі заңсыз лотереялармен байланысты болған. Бұл көрсеткіш заңсыз розыгрыштардың қаншалықты кең таралғанын көрсетеді.
Тек 2024 жылдың ақпанынан бастап, 113 адам заңсыз лотереялар ұйымдастырғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылып, мемлекет қазынасына 50 миллион теңгеден астам айыппұл өндірілген. Айта кетерлігі, кейбір блогерлер жазадан құтылу үшін сыйлыққа қатысушыларға ақшасын қайтаруға тырысқан, бірақ бұл әрекет заң бұзушылық фактісін жоққа шығармаған.
Халықаралық тәжірибе: АҚШ пен Ресей де күресте
Қазақстан бұл бағыттағы әрекетін халықаралық тәжірибеге сүйене отырып жүргізуде. Мәселен, АҚШ-та заңсыз лотереялар мен байқаулар үшін жауапкершілік өте қатал. Белгілі жұлдыз Ким Кардашьян да күмәнді ұтыс ойындарына қатысқаны үшін тергеуге алынған болатын.
Ресейде де «гив» деп аталатын бұқаралық ұтыс ойындар кең таралған. Бірақ кейін анықталғандай, олардың көпшілігі – жалған, ал «жеңімпаздар» шын мәнінде өмірде болмаған. Бұл жағдайлар блогерлердің сенімділігіне нұқсан келтіріп, қоғамда үлкен резонанс тудырды.
Қазақстанда алғаш рет жаппай айыппұлдар салына бастады
2024 жыл Қазақстанда блогерлерге заң аясында алғаш рет үлкен көлемде айыппұл салына бастаған кезең ретінде есте қалды. Бұған дейін инфлюенсерлер ұтыс ойындарын еркін өткізіп келген. Алайда енді бұл әрекет үшін заң жүзінде жауапкершілік қарастырылып отыр. Олардың қатарында миллиондаған оқырманы бар танымал тұлғалар да бар.
Қазақстан билігінің бұл қадамы – интернет кеңістігіндегі заңсыз әрекеттерді тежеу мен азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында жасалып отырған маңызды қадам. Заңды айналып өтіп, сенімге кіріп, сыйлықтар уәдесін беретін алаяқтық схемалар енді жазасыз қалмайды. Блогерлер мен инфлюенсерлер енді бұрынғыдай еркін әрекет ете алмайды – әр пост, әр «гив» заң шеңберінде қаралады.
