17 ақпанда Ресей мен Украина арасындағы соғыста күтпеген оқиға орын алды. Украиналық дрондардың Каспий құбыр консорциумының (КҚК) станциясына, атап айтқанда Ресейдің Краснодар облысындағы «Кропоткинская» станциясына шабуылы, осы жылдар бойы созылған қақтығыста жаңа және маңызды бұрылыс ретінде бағаланды. Бұл нысан – Қазақстанның Теңіз кенінен өндірілетін мұнайының 90%-ын экспорттайтын маңызды арна болғандықтан, оның бұзылуы ел экономикасына және сыртқы саясатқа тікелей әсер етуі мүмкін. Бұл туралы Todayinfo ақпарат агенттігі хабарлайды.
Оқиғаның мәні мен зақым көлемі
-
Шабуыл сипаты және нысанның маңызы:
Украиналық дрондардың шабуылы КҚК-ның ең ірі мұнай айдау нысаны – «Кропоткинская» станциясына бағытталды. Бұл нысан арқылы Қазақстанның Теңіз өндіру кенінен экспортталатын шикізаттың басым бөлігі өтеді. Сонымен қатар, «Кропоткинская» – Қазақстандық мұнай мен ресейлік мұнайдың кездесетін маңызды торабы ретінде де ерекшеленеді. -
Зақымның техникалық сипаттамасы:
Ресми бағалаулар бойынша, станцияда 140 мың текше метр резервуар төбесінің қирауы, газ турбиналарының, кабельдердің, екі трансформатордың, сүзгілер мен өрт сөндіру жүйесінің зақымдануы байқалды. Жөндеу жұмыстарының ұзақтығы шамамен бір жарым-екі айға дейін созылуы мүмкін. -
Экономикалық шығындар:
Шабуылдан кейінгі күнгі мәліметтер бойынша, «Кропоткинская» станциясының істен шығуы Қазақстанның мұнай экспорты көлемін 30%-ға дейін төмендетуі ықтимал. Энергетика саласындағы сарапшылар есептеуінше, бұл елдің қаржылық шығыны миллиардтаған теңгеге жететін деңгейде.
Экономикалық әсерлері
-
Экспорттық табыстың қысқаруы:
Қазақстанның мұнай экспортының негізгі бөлігі осы нысан арқылы өтетіндіктен, станцияның істен шығуы экспорттық ағымға айтарлықтай әсер етеді. Мұнай экспортынан түсетін табыстың уақытша төмендеуі елдің мемлекеттік бюджетіне, инвестициялық климатқа және экономикалық тұрақтылыққа әсер етуі мүмкін. -
Инфрақұрылымның қауіпсіздігі мен тәуекелдері:
Бұл оқиға Каспий құбырына тым көп тәуелділіктің нәтижесінде туындайтын қауіп-қатерді еске салады. Экспорттық инфрақұрылымның осал тұстары халықаралық дағдарыстар кезінде ел экономикасына елеулі залал келтіруі мүмкін. -
Жөндеу жұмыстары мен уақытша шығындар:
Станцияны қалпына келтіру жұмыстарының ұзаққа созылуы кезінде, Қазақстан мұнай нарығындағы позициясын уақытша әлсіретуі ықтимал. Бұл өз кезегінде елдің мұнай бағалары мен экспорттық стратегиясына әсер етуі мүмкін.
Сыртқы саясатқа ықпалы
-
Геосаяси тұрғыдан жағдайдың күрделенуі:
Ресей мен Украина арасындағы соғыс Қазақстанды жанама түрде да қосымша қиындықтарға душар етті. Мемлекеттің сыртқы саяси бағытына қатысты сақ қадамдар мен украиналық әріптестермен дипломатиялық диалогты жалғастыру қажеттілігі артты. -
Басқа бағыттардың ізденісі:
Экспорт инфрақұрылымының осал тұстарын анықтау Қазақстан үшін стратегиялық маңызды мәселе болып отыр. Ең айқын балама ретінде Баку-Тбилиси-Жейхан (БТЖ) құбыры ұсынылып отыр. Бұл бағыт арқылы Қазақстан өзінің экспорттық тәуелділігін азайтып, энергия саласындағы қауіпсіздігін қамтамасыз етуі мүмкін. -
Халықаралық ойыншылардың ықпалы:
Оқиғаның мақсаты мен оның артындағы ықтимал сигналдар талқылануда. Кейбір сарапшылар бұл әрекетті келіссөздер барысында Украинамен қарым-қатынасты күшейту, сондай-ақ халықаралық энергетика нарығындағы бәсекелестер арасында шиеленіс тудыру мақсатында талқылап отыр.
Осы оқиға Қазақстанның экономикалық және геосаяси ахуалын күрделендіргені сөзсіз. Мұнай экспортының негізгі торабын зақымдау елдің қаржылық тұрақтылығына, халықаралық энергетикалық нарықтағы позициясына және сыртқы саясаттағы сақтық шараларына әсер етуі ықтимал.
-
Дипломатиялық диалогты жалғастыру:
Украиналық әріптестермен және халықаралық серіктестермен тығыз байланыста болу, осындай жағдайлардың болашақта қайталанбауы үшін келіссөздер жүргізу қажет. -
Инфрақұрылымды диверсификациялау:
Экспорттық инфрақұрылымды әртараптандыру мақсатында балама бағыттарды, мысалы БТЖ құбыры сияқты нысандарды дамыту мен нығайту. -
Қауіпсіздік шараларын күшейту:
КCritical инфрақұрылымдарға қауіпсіздік жүйелерін жаңарту, халықаралық қауіпсіздік стандарттарына сай келтіру және ықтимал шабуылдарға қарсы алдын алу шараларын күшейту маңызды. -
Ұзақ мерзімді стратегия:
Экономикалық шығындарды азайту мақсатында, ішкі және сыртқы энергетикалық саясатты қайта қарастырып, елдің стратегиялық тәуелділігін төмендетуге бағытталған кешенді бағдарламаларды әзірлеу қажет.
