Әлихан Смайыловтың айтуынша, бүгінде экономикалық тиімділік бюджеттік даму бағдарламаларының 80 пайызында қарастырылған. Оның үстіне, олардың жартысына жуығында нақты сандық көрсеткіштер жоқ.
ЖПҚ басшысы бюджет шығыстарының орташа қазақстандық азаматтың әл-ауқатына әсерін бағалауға мүмкіндік беретін азаматтардың өмір сапасының Бірыңғай ұлттық стандартын (индексін) енгізуді тағы да ұсынды.
Смайыловтың айтуынша, кей жағдайда әкімдіктердің мемлекеттік қаражатты пайдалануы тиімділіктің төмендігін көрсетеді. Жалпы, жыл қорытындысы бойынша республика бойынша 91 бюджеттік инвестициялық жоба аяқталмаған – жоспардың 20 пайызы.
Бұл негізінен сумен жабдықтау, канализация және әлеуметтік инфрақұрылым жобалары.
Тек 2023 жылдың өзінде квазимемлекеттік сектор субъектілеріне бюджеттен 1,2 трлн теңгеге жуық қаражат түсті. Бұл ретте пайдаланылмаған қалдық 2,5 еседен астам өсті. Сондай-ақ, бөлінген, есепшотқа орналастырылған және мақсатына сай игерілмеген тағы 383 миллиард теңге анықталды.
Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік жобаларын іске асырудағы проблемалық мәселелер:
олар бюджетке түсетін жүктемені азайту міндетін орындай алмайды;
мемлекеттік шығындарды оңтайландыру МЖӘ объектілерін құру кезінде орын алады, бірақ болашақта олар айтарлықтай «маржамен» өтелуге тиіс;
жобаларды іске асыру жеке меншік иелеріне мемлекеттік сатып алулар бойынша конкурстық рәсімдерден өтусіз 2-3 жылдан астам тұрақты қаржыландыруға кепілдік беруге мүмкіндік береді.
Смайыловтың басқаруындағы Үкіметтің тиімсіздігі
Бір ай бұрын Жоғары аудиторлық палатаның мүшесі Нұрлан Нұржанов мәжілісте Үкіметтің 2023 жылғы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есебіне қорытындының түйінді тұстарын таныстырды.
Үкіметтің деректері мен жүргізілген аудит нәтижелеріне сәйкес, тиімсіз пайдаланылған бюджет қаражатының сомасы 2022 жылмен салыстырғанда 16%-ға ұлғайып, 489 млрд теңгені құрады.
Бұдан басқа, бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлауы және олардың бюджет қаражатын пайдалануы, сондай-ақ 537 млрд теңгеге бюджеттік бағдарламаларды тиімсіз басқару белгіленді.
Өткен аптада қорытындының тұсаукесеріне жоғары аудиторлық палатаның басшысы Әлихан Смайылов қатысты. Ол Үкіметтің 2023 жылғы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есебінің қорытындысын жариялады. Оның айтуынша, жыл стратегиялық жоспарлауда үлкен өзгерістермен қатар жүрді. Ұлттық жобалар саны үшке дейін қысқарды.
«Бұл кідірістерге жол бермейтін дамудың басым бағыттарына баса назар аудару үшін жасалғаны анық. Оларды толық көлемде қаржылық қамтамасыз ету мақсатында, алға қойылған мақсаттарды іске асыру үшін жеткілікті», – деді ол.
Естеріңізге сала кетейік, Әлихан Смайылов 2022 жылдан бастап 2024 жылдың қаңтарына дейін Қазақстанның Премьер-министрі болды.
1 сәуірде ол Жоғары аудиторлық палатаның төрағасы болып тағайындалды.
