Сарапшылар жылжымайтын мүлік нарығы тұрақсыз болады
Қазақстандықтар үшін баспана сатып алу қиынға соғуы мүмкін. Бұл туралы жылжымайтын мүлік нарығының сарапшысы Александр Пак айтты.
2025 жыл – жылжымайтын мүлік нарығы үшін сындарлы кезең
Сарапшының пікірінше, 2025 жыл тұрғын үй нарығы үшін күрделі кезең болуы мүмкін. 2024 жылы байқалған нарықты қалпына келтіру үрдісі тоқтап қалуы ықтимал. Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2023 жылы ай сайын 24-38 мың сатып алу-сату мәмілесі жасалса, 2024 жылы бұл көрсеткіш 31-50 мыңға дейін өсті. Алайда алдағы уақытта тұрғын үй нарығының баяулау қаупі жоғары.
Баспана қолжетімділігінің төмендеуіне әсер ететін факторлар
Александр Пактың айтуынша, жылжымайтын мүлік нарығына бірнеше фактор қысым көрсетіп отыр:
- Доллар бағамының өсуі – ұлттық валютаның әлсіреуі жылжымайтын мүлік бағасына тікелей әсер етеді.
- Геосаяси белгісіздік – халықаралық нарықтағы тұрақсыздық, соның ішінде мұнай бағасындағы ауытқулар Қазақстан экономикасына әсер етеді.
- ҚҚС мөлшерлемесінің 20%-ға көтерілуі – бұл тұтынушылық сұранысты төмендетіп, халықтың төлем қабілетіне кері әсер етуі мүмкін.
- Коммуналдық қызметтердің қымбаттауы – соңғы жылдары елде коммуналдық тарифтердің шамамен 30%-ға өсуі байқалады.
Пактың айтуынша, бүгінде қазақстандықтардың негізгі шығыны азық-түлікке бағытталған. Мұндай жағдайда жеңілдетілген ипотекалық бағдарламалардың болмауы тұрғын үй нарығындағы белсенділіктің төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Пәтер бағасы қалай өзгереді?
Риэлторлардың болжамынша, жылжымайтын мүлік бағасы күрт көтерілмейді. Өйткені сұраныстың төмендеуі кәсіпкерлерді жылжымайтын мүлікті сатудың балама жолдарын іздеуге мәжбүрлейді. Бұл түрлі жеңілдіктер мен арнайы ұсыныстардың көбеюіне ықпал етуі мүмкін.
«Доллар 5-12%-ға қымбаттаған кезде кейбір сатушылар пәтер бағасын 30%-ға дейін көтеруге тырысты. Алайда, бұл сұранысты азайтты. Қазіргі таңда нарықтағы баға мәміле жасау кезінде өзгеріп отырады. Мысалы, егер сатушы пәтерді 14 миллион теңгеге бағаласа, мәміле нотариус арқылы 12 миллион теңгеге рәсімделуі мүмкін. Сондықтан құрылыс компаниялары сатып алушыларды ұстап қалу үшін түрлі икемді шешімдер қабылдауға мәжбүр», – деп атап өтті сарапшы.
Нарықтағы бағаның өзгеру деңгейі
Жалпы алғанда, жылжымайтын мүлік нарығындағы бағаның күрт өсуі күтілмейді. Дегенмен, доллар бағамының өзгеруіне және экономикалық факторларға байланысты баға 5-7% аралығында ауытқуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, нарықтың қазіргі жағдайы тұрғын үйге сұраныстың төмендеуіне қарамастан, белгілі бір тұрақтылықты сақтап қалады.
Жылжымайтын мүлік нарығындағы өзгерістерге байланысты қазақстандықтардың баспана алу мүмкіндігі төмендеуі мүмкін. Экономикалық жағдайдың тұрақсыздығы мен тұтынушылық қабілеттің әлсіреуі бұл үрдісті одан әрі ушықтыруы ықтимал. Дегенмен, құрылыс компаниялары мен сатушылар нарықты жандандыру үшін түрлі жеңілдіктер ұсынуы мүмкін.
